Nieuwsbericht
Blauw weeskind: heilige graal voor nachtvlinderaars
donderdag 28 september 2023
Weeskinderen zijn grote en fraaigekleurde nachtvlinders en ze zijn dan ook geliefd bij veel mensen. Meer nog dan rood, karmozijnrood en zwart weeskind heeft het blauw weeskind een bijna mythische status. Dat komt omdat de soort vroeger zeldzaam was, maar ook omdat zo’n prachtige blauwe kleur bij nachtvlinders maar heel weinig voorkomt. Dit jaar worden er veel gezien.
Het blauw weeskind stond te boek als een zeldzame trekvlinder, die af en toe in Nederland opdook. Maar vanaf 2010 wordt de soort meer waargenomen en vanaf 2014 wordt het blauw weeskind jaarlijks gezien in het Noordhollands Duinreservaat en plant zich daar klaarblijkelijk voort. Vanaf toen worden er ook elders regelmatig blauw weeskinderen gezien maar dit jaar gaat het om ruim 160 meldingen van ruim honderd verschillende plekken. In België had het blauw weeskind van oudsher enkel populaties in Wallonië. Daar is de soort nog steeds relatief wijdverbreid. In een Vlaams bericht werd het blauw weeskind de heilige graal van de nachtvlinderaars genoemd. Maar net als hier zien we in Vlaanderen recent een toename van waarnemingen. In tegenstelling tot veel andere nachtvlinders komen weeskinderen vrij slecht op licht af. Toch is het blauw weeskind regelmatig aangetroffen in LedEmmers en op het laken. Een andere manier om de soort te zien te krijgen is werken met smeer. Hierbij breng je een zoete stof, vaak met wat alcohol, aan op bomen of paaltjes. Hierop komen diverse nachtvlinders af, waaronder de weeskinderen. Smeer hem maar eens en hoop op dat prachtige blauw weeskind.
Weeskinderen
Weeskinderen zijn grote nachtvlinders die behoren tot de familie van de spinneruilen. Ze hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat de voorvleugels weinig opvallend grijs of bruin zijn, terwijl de achtervleugels opvallende kleuren vertonen: rood, blauw of geel. De meest algemene soort is het rood weeskind. Daaraan danken weeskinderen hun vreemde Nederlandse naam: het rood weeskind is genoemd naar de rood-zwarte klederdracht in de negentiende-eeuwse Amsterdamse weeshuizen. Twee andere soorten, het karmozijnrood weeskind en het zwart weeskind, worden de laatste jaren ook meer gezien dan vroeger. Het zwart weeskind is trouwens een buitenbeentje, want dit hoort tot een heel ander geslacht, maar lijkt wel op de ‘echte’ weeskinderen. Deze vlinder is niet met andere soorten te verwarren. Het is een forse nachtvlinder, met een spanwijdte van ca. 10 cm. De voorvleugels zijn uitgesproken grijs, terwijl over de nagenoeg zwarte achtervleugels een schitterende lichtblauwe band loopt. Het is een soort die vooral in bossen leeft, waar de rupsen eten van zwarte en ratelpopulier.
Amsterdamse weesmeisjes
Waar komt toch die vreemde naam vandaan van een van onze nachtvlinders: het rood weeskind. Een van onze waarnemers helderde het voor ons op. "Kunstschilder Max Liebermann schilderde van 1874 tot 1914 Amsterdamse weesmeisjes uit het Burgerweeshuis. De vleugels van het 'rood weeskind' doen denken aan de kleren van die meisjes. Ze moesten deze rode en zwarte kleuren in hun kleren hebben, omdat deze kleuren ook voorkomen in het wapen van Amsterdam."
