Nieuwsbericht

De week van het bont zandoogje

maandag 9 oktober 2023

Het bont zandoogje is een algemene vlinder, die inmiddels in het hele land voorkomt. Dat was een jaar of dertig geleden wel anders. Toen was het een echte bosvlinder die een beperkte verspreiding had in Nederland. Het bont zandoogje is de komende weken, tot in november, nog te zien en daarom is het nu de week van het bont zandoogje.

Bont zandoogje op de uitkijk. Een ander mannetje dat in de buurt komt, wordt fanatiek verjaagd (Bron: Kars Veling) Bont zandoogje op de uitkijk. Een ander mannetje dat in de buurt komt, wordt fanatiek verjaagd (Bron: Kars Veling)

Was het bont zandoogje vroeger een soort die in bosgebieden in delen van de hogere zandgronden kon worden gezien, tegenwoordig is hij eigenlijk overal in Nederland te vinden, hoewel de dichtheid in de open graslandgebieden in Flevoland, Friesland en Noord-Holland laag is. Dat ze zo wijdverbreid zijn, is nog niet zo lang het geval. Vroeger was het bont zandoogje een echte bosvlinder: hij bezette daar zonnige plekjes op bospaden en open plekken in het bos. De laatste jaren wordt hij ook veel in meer open gebied gezien, hoewel er wel altijd bomen en struiken in de buurt moeten zijn. De mannetjes bezetten een plekje waarvandaan ze alle andere mannetjes fel achtervolgen en wegjagen. Soms gaan de twee vechtersbazen wel vijftig meter de hoogte in. Een vrouwtje dat in het territorium komt, jagen ze uiteraard niet weg: zij is van harte welkom. Dit gedrag kun je zelf ook in je eigen tuin of in een parkje in de buurt te zien krijgen. Als je een bont zandoogje ergens ziet zitten, wacht rustig even een paar minuten en je zult hem fanatiek achter een indringer aan zien gaan. Dat doet hij niet alleen bij andere bont zandoogjes; ook hommels en andere vliegende beestjes worden onderzocht. Het vrouwtje zet na de paring haar eitjes af op allerlei grassen, vaak een beetje in de halfschaduw.

Veld en bos

Bont zandoogjes vind je in het najaar op herfstaster en klimop (Bron: Kars Veling) Bont zandoogjes vind je in het najaar op herfstaster en klimop (Bron: Kars Veling)

In België is veel onderzoek gedaan naar het bont zandoogje. Onder leiding van Prof. Hans Van Dyck van de Universiteit van Louvain-la-Neuve is daar jarenlang gekeken naar deze vlinder. Onderzoekers zijn bij wijze van spreken in de huid van de vlinder gekropen om te kijken welke eisen hij stelt aan zijn omgeving. Daarbij hebben ze gekeken naar bont zandoogjes uit het bos en bont zandoogjes uit opener gebieden. Het blijkt dat het verschillende typen zijn, met andere eigenschappen. Zo zijn de vlinders uit open gebieden veel zwerflustiger en ze oriënteren zich anders dan de bosvlinders. In het prachtige boek ‘Het orakel van de bosnimf’ van de eerder genoemde Hans van Dyck komt het bont zandoogje ook regelmatig langs. Een echte aanrader! Het bont zandoogje heeft drie generaties per jaar en is te zien van april tot eind oktober of zelfs begin november.

Iedere week staat een plant, dier of schimmel centraal in De week van … Het is een initiatief van SoortenNL, hét kennisnetwerk voor wilde planten en dieren van Nederland. Een netwerk van organisaties die toegepast onderzoek doen en natuurgegevens verzamelen met hulp van duizenden vrijwilligers voor de bescherming van soorten en hun leefgebieden. Met die gegevens wordt kennis ontwikkeld over de staat van de natuur en worden beheer, beleid en betrokkenheid verbeterd.

BontZandoogje Natuurbericht