Nieuwsbericht

De hermelijnvlinder is niet de enige vlinder die een ander dier in de naam draagt. Andere voorbeelden zijn de kolibrievlinder, eekhoorn, veelvraat, rietvink en witte tijger en dan is nog lang niet alles voorbij gekomen. Je zou denken dat de hermelijnvlinder dus vernoemd is naar het kleine zoogdiertje. Dat klopt niet helemaal, het ligt iets specifieker, lezen we in de Vlinderatlas van Hoogeveen.

'De Groote Hermelijnvlinder (…) verdient zijn naam met recht, want het sierlijke wit van zijn schubbenkleed is, vooral op den rug, met zwarte puntjes bespikkeld als een hermelijnen mantel.’

De vlinder is dus vernoemd naar de sierlijke mantels die werden gemaakt van het bont van hermelijnen. Dan wel het bont van de wintervacht, deze is namelijk spierwit met het kenmerkende zwarte puntje op de staart. De naam zingt al eeuwen rond in de Nederlandse vlindernamenwereld. Sepp schreef al in de achttiende eeuw over het beestje.

'(…) en de vlinder werd by zommige Liefhebberen de Hermelyn genoemd, om die Reeden, dat hy op den Nek en ter wederzyden van denzelven in den wit-of grysachtigen Grond eenige zwarte Vlakjes heeft, waardoor dit (…), eenigzins naar ’t Bont der Hermelynen zweemd.’

Ook een van Nederlands eerste entomologen Goedaert tekende de Hermelijnvlinder. Echter kwam hij nog niet aan naamgeving toe. Hij gaf ook geen aanzetje zoals hij wel bij de wapendrager deed. Benieuwd naar het verhaal achter de naam van die vlinder? Het artikel is te vinden via deze link. 

Het bont van de hermelijn was vroeger niet voor iedereen beschikbaar. In de Middeleeuwen en Renaissance waren er speciale regels voor bont. Sommige dieren waren alleen beschikbaar voor de aristocratie of adel. De witte vacht van de hermelijn was zeldzaam en tamelijk bijzonder dat deze alleen voor de hoogste klassen was. Vaak werd het gebruikt voor de voering of garnering van koningsmantels. De witte kleur stond symbool voor morele zuiverheid.

Nog steeds zie je het bont van de hermelijnen terug in koninklijke kleding. Ver van huis hoeven we niet. Toen Koning Willem-Alexander werd ingehuldigd droeg hij een mantel met hermelijnstaartjes.

Wil je het koninklijke beest graag zien? De hermelijnvlinder vliegt tussen begin april en half augustus in één generatie. Het insect komt voor in open bossen, struwelen, soms tuinen, heiden en duinen. De vlinders komen af op licht of gaan in de nabije vegetatie zitten. De kenmerkende rupsen van de vlinders komen voor op wilg en (ratel)populier.

Literatuur

• Johannes Goedaert, Metamorphosis naturalis (Middelburg, 1660). Online te raadplegen via deze link. 
• E.J.V.M. Hoogeveen, Vlinderatlas (Bussum, 1913).
• Jan-Christiaan Sepp, Beschouwing Der Wonderen Gods In De Minstgeachte Schepzelen Of Nederlandsche Insecten, Naar Hunne Aanmerkelyke Huishouding, Verwonderlyke Gedaantwisseling En Andere Wetenswaardige Byzonderheden, Volgens Eigen Ondervinding Beschreeven, Naar't Leven Naauwkeurig Getekend, In't Koper Gebracht En Gekleurd (Amsterdam, 1762) deel 2. Deze is online te raadplegen via deze link.  
• De historische informatie betreffende de mantel als kledingstuk is afkomstig van Modemuze. Te raadplegen via deze link. 

Beelden 

• De foto van Sepp is afkomstig van het boek van Sepp uit eigen archief. 
• De plaat van Johannes Goedaert is verkregen door hulp van Kees Beaart uit de Goedaert Collectie, Krimpen aan den IJssel.  
• De foto van Willem-Alexander is afkomstig van Wikipedia. Deze is hier te vinden.