lindeherculesje Selenia lunularia

Het lindeherculesje komt vooral voor in de duinen en op andere plaatsen langs de kust, maar is zeldzaam.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Ennominae / Selenia lunularia
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een soort die vooral voorkomt in de zuidelijke helft van het land; ook lokaal in de duinen en op de zandgronden. RL: bedreigd.

Rode lijst
bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-22 mm. Rust met open half omhoog gehouden vleugels en houdt de voorvleugels enigszins gekruld. De kleur van de voorvleugel varieert van bleek strogeel tot roodachtig bruin. De vlinders van de tweede generatie zijn kleiner, levendiger gekleurd en duidelijker getekend; ook hebben ze soms een roze tint. De buitenste dwarslijn op de bovenzijde van de voorvleugel loopt langs de kleine zilverkleurige maanvormige vlek en is óf vrijwel recht óf enigszins golvend (soms een geringe knik in de voorste helft). De achterrand van de achtervleugel is opvallend gekarteld en heeft een diepe insnijding in het midden.

Kenmerken rups

Tot 38 mm; lichaam varieert in kleur van donker grijsachtig bruin tot groenachtig bruin of licht roodachtig bruin; het derde paar poten van de thorax is knopvormig; op de rugzijden van de segmenten vijf en acht dubbele, wratachtige uitwassen; kop zwart of bruin, vrij plat en vierhoekig in uiterlijk.

Gelijkende soorten vlinder

De halvemaanvlinder (S. tetralunaria) heeft een donkere vlek vlak bij de achterrand op de bovenzijde van de achtervleugel en minder gekartelde vleugels; de maanvormige vlek op de voorvleugel is bij de halvemaanvlinder groter en de daarlangs lopende dwarslijn is bij de voorrand duidelijk gebogen. Zie ook het herculesje (S. dentaria).

herculesje
Selenia dentaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

halvemaanvlinder
Selenia tetralunaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

Gelijkende soorten rups

Herculesje (Selenia dentaria) en halvemaanvlinder (Selenia tetralunaria). Jonge rupsen kunnen ook verward worden met de rups van de kleine herculesspanner (Cepphis advenaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

kleine herculesspanner
Cepphis advenaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

halvemaanvlinder
Selenia tetralunaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

herculesje
Selenia dentaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag

Half april-half augustus in twee generaties. De vlinders worden zelden gezien, behalve laat in de nacht op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-augustus. De soort overwintert als pop in de grond.

Waardplanten

Diverse loofbomen, waaronder berk, wilg en sleedoorn. In Finland grauwe els, es en zomereik.

Habitat

Open bossen en struwelen.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een soort die vooral voorkomt in de zuidelijke helft van het land; ook lokaal in de duinen en op de zandgronden. RL: bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land, maar doorgaans waargenomen in lage aantallen.

Mondiaal

Komt in nagenoeg alle Europese landen voor, in het oosten tot de Oeral en als ssp. kuldjana (Wehrl, 1940) tot het westen van Centraal-Azië; in het zuiden Marokko, het Iberisch Schiereiland het Middellandse Zeegebied, Klein-Azië, het Zwarte Zeegebied en de Kaukasus en in het noorden tot Zuid-Scandinavië.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Lunar Thorn
Duitse naam
Zweistreifiger Mondfleckspanner
Franse naam
l'Ennomos lunaire , le Croissant
Synoniemen
Selenia lunaria, Ennomos lunaria
Toelichting Nederlandse naam

Lindeherculesje is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
De achtergrond van deze naam blijft onduidelijk.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Selenia: selene is de maan, vanwege de sikkelvormige discale vlekken.
lunularia: lunula is een maantje, naar de maanvormige discale vlekken.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1788)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

grijze dwergspanner
Eupithecia subfuscata

getekende rozenspanner
Anticlea derivata

dunvlerkspanner
Lycia hirtaria

zwartvlekspikkelspanner
Menophra abruptaria

zomerbremspanner
Chesias rufata

gevlekte zomervlinder
Comibaena bajularia

alle soorten uit deze familie