Gelijkende soorten en dubbelsoorten

Vlinders die veel op elkaar lijken

Hooibeestje, oranje zandoogje en bruin zandoogje lijken op elkaar Hooibeestje, oranje zandoogje en bruin zandoogje lijken op elkaar

Vergissingen

Gelijkende soorten zijn verschillende soorten die sterk op elkaar lijken, zodanig dat vergissingen heel vaak voorkomen. Dubbelsoorten zijn weliswaar ook gelijkend, maar nu zijn de soorten tevens nauw aan elkaar verwant. Dubbelsoorten zijn daardoor vaak moeilijker uit elkaar te houden dan minder verwante gelijkende soorten, omdat er bij dubbelsoorten minder kenmerken verschillend zullen zijn.

Ervaring 

Een moeilijkheid is de graad van gelijkenis, want niet voor iedereen zijn bepaalde soorten moeilijk te onderscheiden. Veel hangt af van de mate van ervaring met determineren en soortenkennis. Hoe meer men met vlinders omgaat en hoe meer soorten men gezien heeft, hoe gemakkelijker de determinaties zullen verlopen.

Altijd controleren

Toch blijft er altijd een aantal soorten over dat consequent voor vergissingen of determinatieproblemen zorgt. Hierna volgt een lijst met de groepen van soorten waarvan wij hebben ervaren dat ze regelmatig voor determinatieproblemen zorgen. Heeft u een vlinder als één van de onderstaande soorten gedetermineerd, dan is het goed om ook de gelijkende soorten en/of de dubbelsoorten te controleren. 

Adscita/Rhagades

  • metaalvlinder (Adscita statices)
  • bruine metaalvlinder (Rhagades pruni)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Archiearis/Boudinotiana

  • oranje berkenspanner (Archiearis parthenias)
  • oranje espenspanner (Boudinotiana notha)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Autographa

  • donkere jota-uil (Autographa pulchrina)
  • jota-uil (Autographa jota)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Chamaesphecia

  • schijn-wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia empiformis)
  • wolfsmelkwespvlinder (Chamaesphecia tenthrediniformis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Cyclophora

  • geelbruine oogspanner (Cyclophora ruficiliaria)
  • bruine oogspanner (Cyclophora quercimontaria)
  • gestippelde oogspanner (Cyclophora punctaria)
  • eikenoogspanner (Cyclophora porata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Drepana

  • bruine eenstaart (Drepana curvatula)
  • berkeneenstaart (Drepana falcataria)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Eupithecia

  • vingerhoedskruiddwergspanner (Eupithecia pulchellata)
  • vlasbekdwergspanner (Eupithecia linariata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Hemithea/Thalera

  • kleine zomervlinder (Hemithea aestivaria)
  • geblokte zomervlinder (Thalera fimbrialis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Idaea/Asthena

  • wit spannertje (Asthena albulata)
  • randstipspanner (Idaea sylvestraria)
  • satijnstipspanner (Idaea subsericeata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Idaea biselata/seriata

  • schildstipspanner (Idaea biselata)
  • paardenbloemspanner (Idaea seriata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Idaea fuscovenosa/humiliata

  • dwergstipspanner (Idaea fuscovenosa)
  • streepstipspanner (Idaea humiliata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Idaea straminata/aversata

  • egale stipspanner (Idaea straminata)
  • grijze stipspanner (Idaea aversata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Jodis

  • melkwitte zomervlinder (Jodis lactearia)
  • spaansgroene zomervlinder (Jodis putata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Mesapamea

  • halmrupsvlinder (Mesapamea secalis)
  • weidehalmuiltje (Mesapamea secalella)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Mesapamea/Apamea

  • weidehalmuiltje (Mesapamea secalella)
  • tweekleurige grasuil (Apamea illyria)
  • halmrupsvlinder (Mesapamea secalis)
  • rietgrasuil (Apamea unanimis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Noctua janthe/janthina

  • open-breedbandhuismoeder (Noctua janthe)
  • kleine breedbandhuismoeder (Noctua janthina)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Nolinae (visstaartjes)

  • vroeg visstaartje (Nola confusalis)
  • licht visstaartje (Nola aerugula)
  • bremvisstaartje (Nola holsatica)
  • groot visstaartje (Meganola albula)
  • klein visstaartje (Nola cucullatella)
  • donker visstaartje (Meganola strigula)
  • zwartlijnvisstaartje (Meganola togatulalis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Oligia

  • gelobd halmuiltje (Oligia strigilis)
  • donker halmuiltje (Oligia latruncula)
  • bont halmuiltje (Oligia versicolor)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Oligia, Mesoligia en Litoligia

  • zandhalmuiltje (Mesoligia furuncula)
  • duinhalmuiltje (Litoligia literosa)
  • oranjegeel halmuiltje (Oligia fasciuncula)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Phyllodesma

  • espenblad (Phyllodesma tremulifolia)
  • hulstblad (Phyllodesma ilicifolia)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Plusia

  • moerasgoudvenstertje (Plusia putnami)
  • goudvenstertje (Plusia festucae)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Scopula/Idaea

  • prachtstipspanner (Scopula marginepunctata)
  • satijnstipspanner (Idaea subsericeata)
  • randstipspanner (Idaea sylvestraria)
  • schildstipspanner (Idaea biselata)
  • roomkleurige stipspanner (Scopula floslactata)
  • bosspanner (Scopula immutata)
  • crème stipspanner (Scopula ternata)
  • zoomstipspanner (Scopula umbelaria)
  • zwartstipspanner (Scopula nigropunctata)
  • witroze stipspanner (Scopula emutaria)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Scopula/Timandra

  • ligusterstipspanner (Scopula imitaria)
  • lieveling (Timandra comae)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Sesia

  • hoornaarvlinder (Sesia apiformis)
  • gekraagde wespvlinder (Sesia bembeciformis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Synanthedon/Bembecia (geel)

  • klaverwespvlinder (Bembecia ichneumoniformis)
  • bessenglasvlinder (Synanthedon tipuliformis)
  • eikenwespvlinder (Synanthedon vespiformis)
  • elzenwespvlinder (Synanthedon spheciformis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Synanthedon (rood)

  • wilgenwespvlinder (Synanthedon formicaeformis)
  • berkenglasvlinder (Synanthedon culiciformis)
  • appelglasvlinder (Synanthedon myopaeformis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Tethea/Cymatophorina

  • orvlinder (Tethea or)
  • eiken-orvlinder (Cymatophorina diluta)
  • peppel-orvlinder (Tethea ocularis)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Thera grijs 1

  • sparspanner (Thera variata)
  • naaldboomspanner (Thera obeliscata)
  • schijn-sparspanner (Thera britannica)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Thera grijs 2

  • schijn-sparspanner (Thera britannica)
  • naaldboomspanner (Thera obeliscata)
  • jeneverbesspanner (Thera juniperata)
  • sparspanner (Thera variata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Thera roodbruin

  • naaldboomspanner (Thera obeliscata)
  • hoekbanddennenspanner (Pennithera firmata)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Watsonalla

  • gele eenstaart (Watsonalla binaria)
  • beukeneenstaart (Watsonalla cultraria)
gedetailleerde verschillen met illustraties

Zygaena

  • sint-jansvlinder (Zygaena filipendulae)
  • vijfvlek-sint-jansvlinder (Zygaena trifolii)
  • kleine sint-jansvlinder (Zygaena viciae)
gedetailleerde verschillen met illustraties