Nieuwsbericht

Vrijdag Vlindernamendag: de harlekijnvlinder

vrijdag 18 mei 2018

Elke vrijdag krijgt één vlinder speciaal de aandacht vanwege de opvallende naam. Deze is apart, vreemd, gek of bijzonder. De archieven worden doorzocht op zoek naar sporen waarom dit insect toch zo’n aparte naam heeft gekregen. Vandaag: de harlekijnvlinder.

De harlekijnvlinder (foto: Marian Schut) De harlekijnvlinder (foto: Marian Schut)

Harlekijnvlinder

De kleurrijke vlinder door Sepp. De kleurrijke vlinder door Sepp.

Harlekijnspak 

Veel mensen zullen deze nachtvlinder kennen als de 'bonte bessenvlinder'. Echter was de naam 'harlekijnvlinder' tot in de twintigste eeuw gangbaar naast de huidige naam. In Vlinders II van Tolman lezen we waarom de opvallende vlinder aan een harlekijn wordt gelinkt:

‘De vlinder, die een echt dier van de drie zomermaanden en soms buitengewoon talrijk is, is dus in een harlekijnspak gestoken (…)’

Ekster

Het bonte pak dat harlekijnen vaak dragen, zorgde voor de connectie met de nachtvlinder. Ook in Groot-Brittannië zijn ze origineel omgesprongen met de opvallende verschijning van het insect:

‘(…) de Britten duiden wegens de zwart-wit-contrasten de vlinder dan ook aan met de naam ,,magpie’’ (ekster).’

Tijgervlinder

De concurrerende naam van ‘harlekijnkever’, ‘bonte bessenvlinder’, wordt ook al lang gebruikt. Entomoloog Sepp gebruikte deze al midden in de achttiende eeuw. Toentertijd was er ook nog een andere naam die in de strijd was: ‘tijgervlinder’. Deze werd echter door Sepp afgeschreven. De reden die hij hiervoor gaf was omdat er al een tijgervlinder bestond.

Opvallende kleuren

Het schilderij Harlekijn door de bekende Franse schilder Paul Cézanne. Harlekijnspakken zijn er in verschillende soorten en maten. Vooral de kleurcombinaties verschillen. Het schilderij Harlekijn door de bekende Franse schilder Paul Cézanne. Harlekijnspakken zijn er in verschillende soorten en maten. Vooral de kleurcombinaties verschillen.

Niet alleen de vlinder is bont van kleur, ook de pop en de rups vallen op. Heel onhandig toch? Vogels zien de insecten zo wel heel gemakkelijk. Maar juist door de opvallende signaalkleuren wordt de vlinder niet opgegeten. De kleuren vormen een waarschuwing voor de natuurlijke vijanden.

Die signaalkleuren zijn voor vlinderaars heel handig. De nachtvlinder valt erg op, terwijl veel andere nachtvlinders juist opgaan in de omgeving door schutkleuren. Wil je op zoek naar de harlekijnvlinder? Deze vliegt tussen half mei en eind augustus en de vlinders komen af op licht. Rustend worden ze ook vaak waargenomen door de bonte kleuren. De vlinder wil zich graag laten verleiden om tuinen te bezoeken. Daar worden ze dan ook geregeld gezien.

Nachtvlindernacht

De opvallende rups van de nachtvlinder (foto: Edo Goverse) De opvallende rups van de nachtvlinder (foto: Edo Goverse)

Wil je de bonte harlekijnvlinder zelf graag zien? En ben je geïnteresseerd in nachtvlinders? Wie weet is de Nachtvlindernacht iets voor jou! Onder leiding van experts wordt in het weekend van 22 t/m 24 juni 2018 door heel Nederland gezocht naar nachtvlinders. Meer informatie vind je hier.

Bronnen

Literatuur

  • Jan-Christiaan Sepp, Beschouwing Der Wonderen Gods In De Minstgeachte Schepzelen Of Nederlandsche Insecten, Naar Hunne Aanmerkelyke Huishouding, Verwonderlyke Gedaantwisseling En Andere Wetenswaardige Byzonderheden, Volgens Eigen Ondervinding Beschreeven, Naar't Leven Naauwkeurig Getekend, In't Koper Gebracht En Gekleurd (Amsterdam, 1762). Dit werk is online te raadplegen via deze link
  • Rinke Tolman, Vlinders Tweede Deel (Utrecht, 1941) blz 142.

Beelden

  • De plaat van Jan-Christiaan Sepp komt uit de collectie van de Königliche Gartenbibliothek, Herrenhausen, Hannover in der HAAB Weimar. Deze is online geraadpleegd via deze link
  • De afbeelding van de Harlekijn van Cézanne is afkomstig van Wikipedia en te raadplegen via deze link

BonteBessenvlinder Etymologie Harlekijnvlinder Sepp VrijdagVlindernamendag