Nieuwsbericht

Keizersmantel is echt terug!

vrijdag 20 december 2019

De keizersmantel is een grote en opvallende vlinder, die in de vorige eeuw verdween uit ons land. Af en toe kwamen er zwervers binnen en op sommige plekken zelfs een aantal malen binnen een paar jaar. Inmiddels zijn er zeker zes streken waar de keizersmantel zich jaar in jaar uit voortplant. Op heel veel plekken kunnen nu ook zwervende exemplaren worden gezien. Hij is echt terug!

Mannetje keizersmantel. Mannetje keizersmantel.

In de vorige eeuwen moet de keizersmantel wijdverbreid geweest zijn. Gek genoeg zie je dat juist aan het ontbreken van speciale aandacht. De soort werd in artikelen slechts in bijzinnen genoemd en was dus blijkbaar geen speciale vermelding waard. Iedere verzamelaar had al gauw een tiental exemplaren in zijn collectie. In 1853 beperkt De Graaf zich tot “in Gelderland dikwijls gevangen.” Lempke schrijft in 1936: “In boschachtige streken in het N., O. en Z., soms gewoon, maar meestal weinig talrijk.” Wie de keizersmantel uit het buitenland kent, weet dat het vaak een buitengewoon talrijke vlinder kan zijn. Maar blijkbaar was de soort in 1936 al niet meer heel veel aanwezig. Tussen 1981 en 1986 meldt de vlinderatlas van De Vlinderstichting slechts 16 vlinders uit 15 uurhokken. We mogen wel aannemen dat dit uitsluitend zwervers waren en de soort zich toen niet voortplantte in Nederland. Vanaf 1990 is het aantal wisselend, van maar een of twee per jaar tot ‘topjaren’ dat er tientallen werden gemeld, maar ook dit leken allemaal zwervers te zijn.

Kaartje met aantal jaren, vanaf 2010 dat keizersmantels zijn gezien in 5x5 km-hokken en het aantal km-hokken met waarnemingen (Bron: NDFF) Kaartje met aantal jaren, vanaf 2010 dat keizersmantels zijn gezien in 5x5 km-hokken en het aantal km-hokken met waarnemingen (Bron: NDFF)

Sterke toename

Vrouwtje keizersmantl. Vrouwtje keizersmantl.

Vanaf 2010 neemt het aantal waarnemingen sterk toe en nu zijn er ook gebieden waar de soort zich jaar in jaar uit voortplant. Op het kaartje zijn zeker zes gebieden te onderscheiden waar sprake is van populaties. De duinen zijn erg goede vliegplaatsen waar soms enorme aantallen worden gezien, zowel in Noord-, als in Zuid-Hollandse duingebieden. Uit Meyendel, bij Den haag, komen heel veel meldingen. Midden in dit duingebied, waar erg veel wordt gewandeld, ligt een bezoekerscentrum en een pannenkoekenhuis en daar staan ook een aantal vlinderstuiken. De keizersmantels die zich in de omgeving voortplanten komen graag drinken op die vlinderstruiken en zijn dan goed te bekijken en fotograferen. Je kunt, bij wijze van spreken, vanachter je gember-kaaspannenkoek van ze genieten. In het binnenland zijn er vijf gebieden waar zekere voortplanting plaatsvindt. In Zuid-Limburg, aan de Zuidrand van de Veluwe, bij Elspeet op de Noordelijke Veluwe, in Twente en in de Achterhoek. De sterke toename van de keizersmantel van de laatste jaren is waarschijnlijk vooral te danken aan de klimaatverandering, waardoor de omstandigheden hier geschikter worden. We zijn benieuwd of de grote aantallen, zoals nu bijvoorbeeld in de duinen worden geteld, ook de komende jaren nog aanwezig zullen zijn.

2019 Keizersmantel standvlinder