Nieuwsbericht

Versnippering van leefgebied verhindert vlinders om mee te bewegen met klimaat

donderdag 11 maart 2021

Klimaatverandering beïnvloedt wereldwijd de biodiversiteit en dwingt flora en fauna 'mee te schuiven' met de opwarming. In een zojuist verschenen artikel in Ecology Letters, laat een internationaal onderzoeksteam zien dat versnippering van leefgebied voor vlinders bepaalt in welke mate ze hun verspreiding kunnen aanpassen. En daarmee of ze kunnen meebewegen met klimaatverandering.

Klimaatverandering heeft een grote invloed op de biodiversiteit. Een van de belangrijkste gevolgen van de opwarming is dat planten en dieren opschuiven naar koelere streken. Zo kunnen ze in hetzelfde klimaat blijven als waaraan ze zijn aangepast. Dit proces is vastgesteld bij allerlei dieren en planten. Maar het gaat meestal langzamer dan de klimaatverandering zelf.

Meebewegen

Er is dus een groeiende kloof tussen klimaatverandering en de reacties van soorten. Het is van het grootste belang om de oorzaken en de gevolgen daarvan in kaart te brengen. Want het gaat slecht met heel veel planten en dieren. Onderzoekers uit Frankrijk, Zweden, Nederland en Finland deden daarom deze studie met de naam 'Habitat amount and distribution modify community dynamics under climate change'. Het doel was om erachter te komen of de versnippering van leefgebieden een belemmering vormt. Kunnen planten en dieren 'meebewegen' met  klimaatverandering of niet?

Versnippering

Veenbesblauwtje: weinig mobiele soort van koele streken die alleen kan voortbestaan in grote aaneengesloten natuurgebieden. Veenbesblauwtje: weinig mobiele soort van koele streken die alleen kan voortbestaan in grote aaneengesloten natuurgebieden.

Voor het onderzoek werd 25 jaar aan gegevens geanalyseerd. Deze gegevens waren afkomstig uit de meetnetten voor vlindermonitoring in Nederland en Finland. Hiermee kon worden opgehelderd hoe de soortengemeenschappen in de loop der jaren zijn veranderd.

Afstand tussen leefgebieden

Er werden in totaal 98 verschillende soorten onderzocht. Het onderzoek liet zien dat er verschillende dingen zijn die de snelheid van verandering in de soortengemeenschap bepalen :

  • de oppervlakte van (half)natuurlijke gebieden
  • plekken met weinig menselijke activiteit
  • ruimtelijke verdeling in het landschap

Als leefgebied ver uit elkaar liggen zagen de onderzoekers vooral 'mobiele' soorten. Dat zijn vlinders die zich gemakkelijk over grote afstanden kunnen verplaatsen. Vlinders uit koele streken die zich niet zo gemakkelijk kunnen verplaatsen verdwenen juit vaker wanneer de oppervlakte van hun leefgebid afnam. Als deze vlinders noordwaarts op zouden moeten schuiven door klimaatopwarming hebben ze daar dus veel moeite mee als leefgebieden ver uit elkaar liggen.

Effectief reageren

Kleine vos: mobiel genoeg om noordwaarts op te schuiven, maar heeft het in Nederland al moeilijk met de droge zomers. Kleine vos: mobiel genoeg om noordwaarts op te schuiven, maar heeft het in Nederland al moeilijk met de droge zomers.

De studie levert waardevolle informatie voor het verband tussen de ruimtelijke samenhang van (half)natuurlijke leefgebieden en het vermogen van dieren om effectief te kunnen reageren op klimaatverandering.

De auteurs wijzen op twee belangrijke opties voor de inrichting van natuurgebieden in relatie tot klimaatverandering.

  1. Het versterken van natuurnetwerken met tussenliggende 'stapstenen' kan dieren uit warmere streken helpen om op te schuiven in verspreiding.
  2. Voor het behouden van diersoorten die geen grote afstanden kunnen afleggen is het nodig om de oppervlakte en ruimtelijke samenhang van leefgebieden te vergroten.

 

Lees het artikel

De Vlinderstichting helpt

Van vlinders in je tuin tot bescherming van natuurgebieden: De Vlinderstichting beschermt vlinders in Nederland en Europa. En daar kan iedereen aan bijdragen! Steun ons werk, dan beschermen wij de vlinders namens u.

Help mee

klimaat klimaatverandering onderzoek opwarming versnippering verspreiding vlinders