gepluimde spanner Colotois pennaria

Opvallend bij de mannetjes van de gepluimde spanner zijn de brede geveerde antennen.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Ennominae / Colotois pennaria
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 19-23 mm. Een goed herkenbare soort die in rust de vleugels plat houdt. Het mannetje is overwegend oranje, soms meer reebruin of steenrood, het vrouwtje is meestal grijsbruin. Over de voorvleugel lopen meestal duidelijke centrale dwarslijnen; soms zijn ze vaag of onvolledig. Kenmerkend is de witachtige stip vlak bij de vleugelpunt. Zowel het mannetje als het vrouwtje heeft een klein naar buiten wijkend puntje aan de voorvleugelpunt. Het mannetje heeft brede geveerde antennen. Het vrouwtje heeft ongeveerde antennen, een iets smallere voor- en achtervleugel en de dwarslijnen zijn over het algemeen duidelijker afgetekend.

Kenmerken rups

Tot 50 mm; lichaam grijs, soms met een purperen zweem, over rug en flanken een rij okerkleurige of gele vlekken; segment twaalf met een paar kegelvormige wratten op de rugzijde; kop roodachtig bruin met lichtere tekening.

Vliegtijd en gedrag

Begin september-eind november in één generatie. Wordt soms in rust onder bomen en struiken of onder op een stam gevonden. De mannetjes worden na het invallen van de duisternis vaak vliegend waargenomen. Later in de nacht komen ze goed op licht, vaak met meerdere exemplaren tegelijk. De vrouwtjes komen veel minder vaak op licht.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De rups verpopt zich in de grond. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Waardplanten

Diverse loofbomen, met een voorkeur voor eik. Ook sleedoorn, meidoorn en bosbes.

Habitat

Vooral loofbossen; soms ook parken en tuinen met voldoende bomen.

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land.

Mondiaal

Heel Europa; van Noord-Afrika via het Middellandse Zeegebied en Klein-Azië tot Toerkmenistan; in het oosten tot Japan (ssp. ussuriensis Bang-Haas, 1927), in het noorden door Midden-Scandinavië. Ook in Noord-Amerika

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Feathered Thorn
Duitse naam
Federfühler-Herbstspanner
Franse naam
la Phalène emplumée , l'Himère-Plume
Synoniemen
Himera pennaria
Toelichting Nederlandse naam

Gepluimde spanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Pluim wijst op de grote geveerde antennes van het mannetje.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Colotois: kolos is couperen, afkorten, in de groei blijven steken en otoeis is met oren of met hendels; waarschijnlijk naar de flink gereduceerde labiale palpen, tegenwoordig gezien als reukorgaan maar mogelijk door Hübner beschouwd als gehoororgaan.
pennaria: penna is een veer, vanwege de sterke veervorm van de antennen.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1761)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

kornoeljespanner
Asthena anseraria

witvlekbosrankspanner
Melanthia procellata

gele kustspanner
Aspitates ochrearia

witvlekspikkelspanner
Parectropis similaria

bruinbandspanner
Scotopteryx chenopodiata

geringde spikkelspanner
Cleora cinctaria

alle soorten uit deze familie