sparspanner Thera variata

Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Thera variata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Doordat met deze soort veel determinatiefouten worden gemaakt (vooral verwarring met de schijn-sparspanner (T. britannica)) is de verspreiding niet goed bekend. De sparspanner is tot nu toe uitsluitend met zekerheid uit het noordoosten van Nederland bekend. RL: bedreigd.

Rode lijst
bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Deze soort is op grond van vleugelkenmerken niet te onderscheiden van de schijn-sparspanner (T. britannica). Het enige onderscheid is te zien (bij 20x vergroting) in de antennen van het mannetje: bij de schijn-sparspanner zijn deze duidelijk gezaagd en dik, terwijl ze bij de sparspanner ongezaagd en dun zijn. Vrouwtjes zijn alleen van elkaar te onderscheiden met behulp van genitaliënonderzoek. Een ander betrouwbaar kenmerk is nog niet gevonden.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de schijn-sparspanner (T. britannica), de naaldboomspanner (T. obeliscata) en de witte sparspanner (T. vetustata).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties van vleugeltekening en antennen tussen T. obeliscata, T. britannica en T. variata.

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen T. variata en T. juniperata.

schijn-sparspanner
Thera britannica
GEOMETRIDAE: Larentiinae

naaldboomspanner
Thera obeliscata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

WitteSparspanner

witte sparspanner
Thera vetustata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Hoekbanddennenspanner (Pennithera firmata), schijn-sparspanner (Thera britannica), naaldboomspanner (Thera obeliscata), jeneverbesspanner (Thera juniperata), streepjesdwergspanner (Eupithecia intricata), lariksdwergspanner (Eupithecia lariciata), dennenspanner (Bupalus piniaria), dennenbandspanner (Pungeleria capreolaria), lariksspanner (Macaria signaria) en gerimpelde spanner (Macaria liturata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

jeneverbesspanner
Thera juniperata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

hoekbanddennenspanner
Pennithera firmata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

schijn-sparspanner
Thera britannica
GEOMETRIDAE: Larentiinae

lariksspanner
Macaria signaria
GEOMETRIDAE: Larentiinae

lariksdwergspanner
Eupithecia lariciata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

dennenbandspanner
Pungeleria capreolaria
GEOMETRIDAE: Larentiinae

dennenspanner
Bupalus piniaria
GEOMETRIDAE: Larentiinae

gerimpelde spanner
Macaria liturata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

streepjesdwergspanner
Eupithecia intricata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

naaldboomspanner
Thera obeliscata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Begin mei-eind oktober in twee generaties. De vlinders komen op licht en zijn overdag rustend op boomstammen en -takken te vinden.

Levenscyclus

Rups: juni-juli en september-april. De soort overwintert als rups. De rupsen leven op de twijgen van de waardplant. De verpopping vindt plaats in een licht spinsel tussen de naalden van de waardplant; dit kunnen zowel naalden in de boom zijn als naalden die op de grond gevallen zijn.

Waardplanten

Diverse soorten spar, zilverspar en den. Waarschijnlijk is de belangrijkste waardplant fijnspar.

Habitat

Vooral naaldbossen en gemengde bossen; ook parken en tuinen.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Doordat met deze soort veel determinatiefouten worden gemaakt (vooral verwarring met de schijn-sparspanner (T. britannica)) is de verspreiding niet goed bekend. De sparspanner is tot nu toe uitsluitend met zekerheid uit het noordoosten van Nederland bekend. RL: bedreigd.

België

Status onvoldoende gekend wegens verwarring met gelijkende soorten. Met zekerheid recent vastgesteld van Oost-Vlaanderen tot Limburg. In Wallonië wellicht vrij algemeen.

Mondiaal

Bekend uit alle Europese landen met uitzondering van de Britse eilanden en de grote eilanden in de Middellandse Zee. Door de grensproblemen met de sterk gelijkende T. britannica is voor de werkelijke verspreiding nog nader onderzoek nodig.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Duitse naam
Veränderlicher Nadelholzspanner
Franse naam
la Cidarie variée
Synoniemen
Larentia variata, Cidaria variata
Toelichting Nederlandse naam

De spar is een van de naaldboomsoorten waar de rups van deze soort op is te vinden.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Thera:Thera is een eiland in de Egeïsche Zee; verdere uitleg is niet te geven.
variata: variatus is veelkleurig, bont; naar het levendige vleugelpatroon.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

kornoeljespanner
Asthena anseraria

witvlekbosrankspanner
Melanthia procellata

gele kustspanner
Aspitates ochrearia

witvlekspikkelspanner
Parectropis similaria

bruinbandspanner
Scotopteryx chenopodiata

geringde spikkelspanner
Cleora cinctaria

alle soorten uit deze familie