roodstreepspanner Rhodometra sacraria

De roodstreepspanner met zijn karakteristieke rusthouding is een trekvlinder uit het zuiden.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Sterrhinae / Rhodometra sacraria
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een trekvlinder die verspreid over het hele land kan worden waargenomen; meestal hooguit enkele waarnemingen per jaar.

Rode lijst
trekvlinder

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-14 mm. Heeft voor een spanner een afwijkende rusthouding: de voorvleugels worden in een steile hoek strak tegen het lichaam omhoog gehouden en bedekken de lichtere achtervleugels. De kleur van de voorvleugel varieert van strogeel tot okergeel, soms met een rozerode tint. De vlinder is vooral goed te herkennen aan de schuine rozerode, soms enigszins grijs getinte, smalle bandvormige lijn die vanaf het midden van de binnenrand van de vleugel kaarsrecht naar de vleugelpunt loopt. In het wortelveld bevindt zich langs de voorrand een rode streep met dezelfde kleur.

Kenmerken rups

Tot 25 mm; vrij lang en dun, lichaam bleekbruin of groen, naar de onderzijde witachtig; soms met bleek geelachtig bruine insnijdingen tussen de segmenten; de groene vormen hebben gewoonlijk een brede, lichtbruine lengtestreep over de rug; een witgekernde donkerbruine middenstreep over de rug wordt naar de staart intensiever; kop bleek roodachtig bruin.

Gelijkende soorten vlinder

De strogele spanner (Aspitates gilvaria) is iets groter en houdt zijn vleugels niet tegen het lichaam omhoog; heeft bovendien een gespikkelde voorvleugel, een donkere vage band op de onderkant van de achtervleugel en zowel op de voor- als op de achtervleugel een middenstip. De gele kustspanner (A. ochrearia) heeft twee dwarslijnen op de eveneens gespikkelde voorvleugel.

strogele spanner
Aspitates gilvaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

gele kustspanner
Aspitates ochrearia
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Gelijkende soorten rups

Paarsbandspanner (Rodostrophia vibicaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

paarsbandspanner
Rhodostrophia vibicaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag

Een trekvlinder die al vroeg in het jaar naar het noorden vliegt. De nakomelingen worden hier vooral in de maanden augustus en september waargenomen en komen op licht. Ze kunnen overdag gemakkelijk worden opgejaagd, maar vliegen nooit ver weg; ze rusten vaak op een grasstengel.

Levenscyclus

Er zijn geen rupsenvondsten bekend uit Nederland. De soort is niet in staat om hier te overwinteren.

Waardplanten

Zuring en gewoon varkensgras.

Habitat

Warme, zonnige open plaatsen, akkers en volkstuinen.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Een trekvlinder die verspreid over het hele land kan worden waargenomen; meestal hooguit enkele waarnemingen per jaar.

België

Zeldzaam. Een trekvlinder die nagenoeg jaarlijks in wisselende aantallen gezien wordt.

Mondiaal

Heel Afrika en grote delen van Azië, het nabije Oosten, de Kaukasus, Mongolië en Zuidwest-China en ook veel voorkomend in het Middellandse Zeegebied. In Europa inheems zuidelijk van de Alpen en als trekvlinder in sommige jaren Midden- em Noord-Europa (enkele waarnemingen tot in Ierland, Denemarken en Zweden). Soms wel een nieuwe generatie in Midden-Europa boven de Alpen maar geen blijvende bezetting.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Vestal
Synoniemen
Sterrha sacraria
Toelichting Nederlandse naam

Het kenmerk van deze spannersoort is de rode streep die vanuit de vleugelpunt over de voorvleugel ligt.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Rhodometra: rhodon is een roos en metron is een afmeting, een lengte. Hierbij dacht de naamgever aan de purperen streep op de voorvleugels.
sacraria: sacer is heilig en -aria is een uitgang die voor een grote groep spanners werd toegepast. Sacraria is ook een priesteres, een verzorgster van de tempel, een Vestaalse maagd. Priesteressen droegen, of Linnaeus dacht dat ze die droegen, rood gekleurde mantels.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1767)

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

blauwbandspanner
Cosmorhoe ocellata

lichtgrijze spanner
Lithostege griseata

gevlekte zomervlinder
Comibaena bajularia

sparspanner
Thera variata

kleine blokspanner
Pterapherapteryx sexalata

roestige stipspanner
Idaea inquinata

alle soorten uit deze familie