heide-schaaruil Papestra biren

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Hadeninae / Papestra biren
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Van deze soort zijn slechts enkele waarnemingen bekend. De laatste waarneming dateert uit 2000 in Gelderland.

Rode lijst
verdwenen

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 15-18 mm. De voorvleugel is vrij smal en heeft een asgrijze marmering op een licht- tot donkergrijze ondergrond. Kenmerkend zijn de grote witachtige niervlek en ringvlek en de zwarte pijlvlekken in de golflijn. De tapvlek is licht gekleurd en vrij rond.

Gelijkende soorten vlinder

Bij de gevlekte pijluil (Pachetra sagittigera) is de tapvlek donker gekleurd en meer langgerekt.

gevlekte pijluil
Pachetra sagittigera
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag

Begin mei-eind juni in één generatie. De vlinders komen op licht en bezoeken bloemen. Overdag kunnen ze rustend op boomstammen of stenen worden aangetroffen; een enkele keer zijn ze ook overdag actief.

Levenscyclus

Rups: juni-september. De rups foerageert vooral ´s nachts. De soort overwintert als pop in een stevige cocon in de grond.

Waardplanten

Diverse kruidachtige planten, struiken en loofbomen, waaronder wilg, struikhei, bosbes, monnikskap, gentiaan, moerasspirea en wilde gagel.

Habitat

Vooral natte heiden.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Van deze soort zijn slechts enkele waarnemingen bekend. De laatste waarneming dateert uit 2000 in Gelderland.

België

Zeer zeldzaam. Beperkt tot de veengebieden van de Hoge Ardennen in Luik en Luxemburg. Lokaal algemeen.

Mondiaal

Noord-Spanje (de Pyreneeën) en via heel Europa tot Oost-Azië (Japan). In het noorden tot de poolcirkel, in het oosten tot Noord-Amerika. In het zuiden het noordelijke Middellandse Zeegebied, de Zwarte Zee, het Midden-aziatische gebergte en nog verder zuidelijk tot Kasmier.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Glaucous Shears
Duitse naam
Moorwald-Blättereule
Franse naam
la Noctuelle glauque
Synoniemen
Papestra glauca, Mamestra glauca, Lacanobia glauca
Toelichting Nederlandse naam

Dit is een soort van natte heidegebieden.
De ronde en de niervlek zijn min of meer gespleten hetgeen aan een schaartje zou doen denken.
Ook in de Engelse soortnaam is de schaar opgenomen.
Zie ook 'toelichting wetenschappelijke naam'.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Papestra: papestra heeft een afleiding die analoog is met die van Mamestra. Spuler veronderstelde foutief dat mamestra kwam van het Griekse woord voor mama en Sukharreva was het met hem eens en redeneerde dat papestra dan kwam van het Griekse woord voor papa.
biren: bi- is twee en renes is de nier. Zowel de ronde als de niervlek hebben de vorm van een nier.

Auteursnaam en jaartal
(Goeze, 1781)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

vierkantvlekuil
Xestia xanthographa

variabele w-uil
Lacanobia suasa

bleekschouderuil
Acontia lucida

iepengouduil
Xanthia gilvago

bruine groenuil
Anaplectoides prasina

dubbelpijl-uil
Graphiphora augur

alle soorten uit deze familie