late heide-uil Xestia agathina

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Noctuinae / Xestia agathina
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt zeer verspreid en lokaal voor in de oostelijke helft van het land. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-16 mm. Een vast kenmerk bij deze bont getekende Xestia-soort is de kleine lichte strokleurige, tamelijk langgerekte ringvlek in de zwarte wigvormige vlek op de voorvleugel. Langs de voorrand ligt een brede lichtgekleurde strook. De dunne donkere, aan de binnenzijde licht afgezette binnenste dwarslijn is diep getand, maar vaak onduidelijk. Aan de binnenzijde van de golflijn bevinden zich pijlvormige vlekken. De kleur van de voorvleugel varieert van licht grijsachtig bruin via roodachtig bruin tot bijna zwart en is gemarmerd met roodachtig bruin of bestoven met grijs of wit. Het mannetje heeft licht geveerde antennen.

Kenmerken rups

Tot 30 mm; lichaam varieert in kleur van helder groen tot grijsachtig groen of bruin met over de rug drie brede witte lengtestrepen en twee rijen zwarte balkjes; onder de lijn van de spiracula een brede, witachtige lengteband, die door een aantal oranje, roodachtig bruine, bleek purperen of groene vlekjes wordt gebroken; kop geelachtig bruin met twee donkerder strepen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de grijze heide-uil (Violaphotia molothina), graanworteluil (Euxoa tritici) en de granietuil (Lycophotia porphyrea).

granietuil
Lycophotia porphyrea
NOCTUIDAE: Noctuinae

graanworteluil
Euxoa tritici
NOCTUIDAE: Noctuinae

Vliegtijd en gedrag

Half augustus-eind september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen, vooral die van struikhei. In de schemering en opnieuw later in de avond kunnen ze vliegend boven de heide worden waargenomen.

Levenscyclus

Rups: augustus-juni. De rups foerageert ´s nachts op de jonge uitlopers van de waardplant en verbergt zich overdag laag bij de grond. De soort overwintert als jonge rups en verpopt zich in de strooisellaag of losse aarde.

Waardplanten

Struikhei en dophei.

Habitat

Vochtige heiden.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Komt zeer verspreid en lokaal voor in de oostelijke helft van het land. RL: gevoelig.

Belgiƫ

Zeer zeldzaam. Slechts enkele recente vindplaatsen in de Antwerpse en Limburgse Kempen; lokaal soms vrij algemeen.

Mondiaal

West-Europa en delen van Midden-Europa: Portugal, Spanje, Frankrijk, de Britse eilanden (tot de Orkney-eilanden), België, Nederland, Duitsland, Denemarken, Zwitserland, Midden-Italië; ook opgaven uit Polen en Estland.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Heath Rustic
Duitse naam
Heidekraut-Bodeneule
Franse naam
la Noctulelle agathine
Synoniemen
Agrotis agathina, Amathes agathina
Toelichting Nederlandse naam

De waardplanten van deze uil zijn heidesoorten.
Het is een echte najaarssoort, de vliegtijd ligt vooral in september.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xestia: xestos is opgewreven, glad, naar de glimmende voorvleugels van een aantal soorten in dit genus.
agathina: agatha is de latijnse naam voor Agde een Frans stadje bij Montpellier, daar komt het type-exemplaar vandaan.

Auteursnaam en jaartal
(Duponchel, 1827)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

bruine grasuil
Rhyacia simulans

varenuil
Callopistria juventina

perzikkruiduil
Melanchra persicariae

zuringuil
Acronicta rumicis

straaljagertje
Trigonophora flammea

donkere marmeruil
Deltote pygarga

alle soorten uit deze familie