oostelijke vos Nymphalis xanthomelas

Een invasiegast uit het oosten.

Familie: aurelia's (NYMPHALIDAE)
Onderfamilie: Nymphalinae / Nymphalis xanthomelas
Groep: Dagvlinder
Hoe moeilijk te herkennen: (moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid: Een invasiegast, die tot voor kort alleen voorkwam in Rusland en heel lokaal in Oost- en Midden-Europa. Rond 2010 begon de uitbreiding naar het westen. Finland werd in 2011 gekoloniseerd, daarna volgde Zweden en begin 2014 werd de eerste vlinder gezien in Noorwegen. Vanaf 10 juli 2014 als invasiegast in vooral Noord-Nederland. De vlinders zijn vrij snel in overwintering gegaan. In een bunker in de Noord-Hollandse duinen zijn twee overwinterende vlinders gevonden. Vanaf 7 maart 2015 zijn de vlinders weer actief geworden.
Rode lijst

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 27-32 mm. De bovenkant van de voorvleugel is oranjebruin; langs de achterrand van de voorvleugel liggen geen blauwe maanvlekken. Langs de voorrand van de voorvleugel liggen enkele grote zwarte vlekken in het middenveld bevinden zich vier zwarte vlekken van verschillende grootte, vaak iets vierkant van vorm. De voorpoten zijn lichtbruin.
Gelijkende soorten vlinder: De kleine vos heeft langs de achterrand van de vleugels blauwe maanvlekken; bovendien liggen in het middenveld van de voorvleugel slechts drie zwarte vlekken. De basis kleur van de grote vos is iets meer donker roodbruin, de vier vlekken in het middenveld zijn meestal rond en liggen ruwweg in de vorm van het atoomteken, de twee stipjes aan de basis van de voorkant van de voorvleugel raken elkaar vaak (meestal los bij oostelijke vos) en de poten zijn donkerbruin of zwart. Voor meer details zie dit overzicht.; grote vos
Nymphalis polychloros
NYMPHALIDAE: Nymphalinae

kleine vos
Aglais urticae
NYMPHALIDAE: Nymphalinae

Waardplanten: De eieren worden gelegd op de bladeren van de waardplanten wilg en iep.
Habitat: In Oost-Europa vooral in lichte bossen, vaak in de buurt van water. Als invasiegast in Nederland kan hij eigenlijk overal terechtkomen.; bossen

loofbossen

Zeldzaamheid: Een invasiegast, die tot voor kort alleen voorkwam in Rusland en heel lokaal in Oost- en Midden-Europa. Rond 2010 begon de uitbreiding naar het westen. Finland werd in 2011 gekoloniseerd, daarna volgde Zweden en begin 2014 werd de eerste vlinder gezien in Noorwegen. Vanaf 10 juli 2014 als invasiegast in vooral Noord-Nederland. De vlinders zijn vrij snel in overwintering gegaan. In een bunker in de Noord-Hollandse duinen zijn twee overwinterende vlinders gevonden. Vanaf 7 maart 2015 zijn de vlinders weer actief geworden.
Mobiliteit: De oostelijke vos kan enorme afstanden afleggen tijdens een invasie, minimaal honderden kilometers.
Europa: Oost-Europa, met enkele lokale plekken in Centraal-Europa. Sinds enkele jaren in Finland en later in de rest van Scandinavië.
Mondiaal: Van West-Europa oostwaarts tot Siberië. Komt ook in Noord-Amerika voor, al is er wel discussie of dit niet een andere soort of ondersoort is.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - 2015
Zeldzaamheid: Komt niet voor in Nederland.; Komt niet voor in Nederland.; Komt tot 10 juli 2014 niet voor in ons land. Daarna een invasiegast.