oranje espenspanner Boudinotiana notha

De oranje espenspanner heeft ratelpopulier, berk en boswilg als waardplanten, maar is wellicht uitgestorven in Nederland.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Archiearinae / Boudinotiana notha
Groep: Nachtvlinder die dagactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam. Na vier decennia afwezigheid is de soort in 2014 weer uit Limburg gemeld.
Rode lijst: incidenteel

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 15-17 mm. Een overdag actieve oranje met bruine nachtvlinder die in uiterlijk en gedrag zeer veel op de oranje berkenspanner (Archiearis parthenias) lijkt.
Kenmerken rups: Tot 28 mm; gewoonlijk groen met zwarte lengtestrepen en een geelachtig witte streep over de spiracula; kop en eerste segment van de thorax sterk zwart gespikkeld. Er is ook een vuil olijfgroene variant met bleek geelachtig grijze lengtestrepen. In tegenstelling tot de meeste spannerrupsen heeft deze soort naast de naschuivers vier paar buikpoten, hoewel het voorste paar zwak is ontwikkeld. Ze lopen wel op de kenmerkende spannerrupsen-manier.
Gelijkende soorten vlinder: Zie de oranje berkenspanner (Archiearis parthenias).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen beide soorten.; oranje berkenspanner
Archiearis parthenias
GEOMETRIDAE: Archiearinae

Vliegtijd en gedrag: Begin maart-eind april in één generatie. De vlinders vliegen overdag bij zonnig weer rondom de toppen van ratelpopulieren en kunnen ook waargenomen worden als ze worden opgejaagd van modderpoelen op paden in open bossen. Ze worden vaker gezien bij oude bomen die katjes dragen dan bij lage populieren die in de schaduw staan.
Levenscyclus: Rups: mei-juli. De rupsen foerageren ´s nachts op bladeren waartussen ze overdag een schuilplaats spinnen. De soort overwintert als pop, ingesponnen in zachte schors en blijft soms twee of drie jaar overliggen.
Waardplanten: Vooral ratelpopulier; ook berk en boswilg.
Habitat: Open oude bossen met veel volgroeide (ratel)populieren.; loofbossen

Zeldzaamheid: Zeer zeldzaam. Na vier decennia afwezigheid is de soort in 2014 weer uit Limburg gemeld.
België: Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Een handvol vindplaatsen in Vlaams-Brabant, Limburg en Antwerpen. Vrij zeldzaam in Wallonië, met verspreide vindplaatsen ten zuiden van Samber en Maas; lokaal algemeen.
Mondiaal: Van Spanje via Frankrijk en Noord-Italië door Midden-Europa oostwaarts tot China (ssp. suifuensis Kardakoff 1928) en Japan. De zuidgrens binnen Europa is nog niet duidelijk i.v.m. verwarring met A. parthenias. Vastgesteld in Noord-Turkije (Kocak 1990, 1991). In Scandinavië minder ver naar het noorden dan parthenias.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Light Orange Underwing

Duitse naam

Auen-Jungfernkind

Franse naam

l'Illégitime

Oud Nederlandse naam

lichte oranjespanner, valse oranjespanner

Synoniemen

Brephos nothum

Toelichting Nederlandse naam

Ratelpopulier (=esp) is een belangrijke waardplant van deze soort. Oranje wijst op de grondkleur van de achtervleugels.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Archiearis: arkhe, arkhi is beginnend en ear is voorjaar. Vlinders die al vroeg in het jaar vliegen.
notha: nothos, nothe is een bastaard. Hiermee wordt de verbondenheid met A. parthenius benadrukt. Macleod vindt beide namen 'zinloos'.

Auteursnaam en jaartal