donker klaverblaadje Macaria alternata

Het donker klaverblaadje is een gewone soort van loofbossen en heiden en vliegt van eind april tot eind augustus in twee generaties.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Ennominae / Macaria alternata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. Op de voorvleugel is meestal duidelijk een brede grijze dwarsband te onderscheiden. Deze loopt door de zwarte vlek in de vorm van een ‘pootafdruk’ heen en zet zich voort over de achtervleugel (hoewel dit bij grijzere exemplaren niet meer opvalt). De uitholling aan de achterrand van de voorvleugel is net als de franje zeer donker, bijna zwart gekleurd. De bruine vlek aan de voorrand is vaak smal en loopt taps toe. Langs de rand van de achtervleugel loopt meestal een regelmatig gebroken of uit stippen bestaande lijn.

Kenmerken rups

Tot 24 mm; zeer variabel in kleur, van geelachtig groen tot bruin of grijs; de grijze en bruine vormen hebben fijne, onregelmatige, donkere lengtestrepen over rug en flanken; de groene vormen zijn variërend getekend met roodachtig bruine vlekjes op rug en flanken; kop bruin.

Gelijkende soorten vlinder

Lijkt zeer sterk op het gemiddeld iets grotere klaverblaadje (M. notata) en wordt daar vaak mee verward. Bij het klaverblaadje ontbreekt de dwarsband echter nagenoeg; in plaats daarvan loopt er een smalle dwarslijn aan de binnenzijde van de ‘pootafdruk’. De pootafdruk is in de meeste gevallen duidelijk groter. De grondkleur is meestal roomkleurig in plaats van grijsachtig. De uitholling aan de achterrand van de voorvleugel is bij het klaverblaadje fijn licht en donker gevlekt en de bruine vlek aan de voorrand is min of meer rechthoekig; de zwarte lijn langs de achterrand van de achtervleugel is gewoonlijk ononderbroken. Bij afgevlogen of afwijkende exemplaren kan genitaliënonderzoek nodig zijn voor een zekere determinatie.

klaverblaadje
Macaria notata
GEOMETRIDAE: Ennominae

Gelijkende soorten rups

Klaverblaadje (Macaria notata) en vierkantspikkelspanner (Paradarisa consonaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

klaverblaadje
Macaria notata
GEOMETRIDAE: Ennominae

vierkantspikkelspanner
Paradarisa consonaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties. De vlinders zijn actief vanaf de schemering en komen goed op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-juli en eind augustus-september. De soort overwintert als pop in een cocon in de grond.

Waardplanten

Diverse loofbomen en struiken, zoals wilg, els, meidoorn, sleedoorn en sporkehout.

Habitat

Open loofbossen en met struiken begroeide heiden en duinen.

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Algemeen in het hele land.

Mondiaal

De verspreiding van alternata en notata komen grofweg overeen; in het oosten tot de Amoer en in het noorden ook tot boven de poolcirkel. In het Middellandse Zeegebied waarschijnlijk niet op de Balkan en in tegenstelling tot notata wel op Corsica.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Sharp-angled Peacock
Duitse naam
Dunkelgrauer Eckflügelspanner
Franse naam
la Philobie alternée
Synoniemen
Semiothisa alternata, Larentia alternata, Macaria alternaria, Semiothisa alternaria, Deuteronomos alternaria, Larentia alternaria
Toelichting Nederlandse naam

Klaverblaadje is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Deze gelijkende soort maakt een donkerder indruk dan Macaria notata, klaverblaadje.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

alternata: alternus is afwisselen, vanwege de afwisseling in kleur tussen de donkerder banden en de blekere grondkleur.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

eikendwergspanner
Eupithecia dodoneata

Struikheidedwergspanner
Eupithecia goossensiata

gevlekte heispanner
Dyscia fagaria

naaldboomspanner
Thera obeliscata

gemarmerde dwergspanner
Eupithecia irriguata

klaverbandspanner
Scotopteryx bipunctaria

alle soorten uit deze familie