glasvleugelpijlstaart Hemaris fuciformis

De schubben op de vleugels van de dagactieve glasvleugelpijlstaart vallen al tijdens de eerste vlucht af.
Familie
pijlstaarten (SPHINGIDAE)
Onderfamilie
Macroglossinae / Hemaris fuciformis
Groep
Nachtvlinder die dagactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vooral voor in de duinen en lokaal op de zandgronden in het binnenland. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 20-24 mm. Lijkt op hommels en wolzwevers. Langs de randen van de voor- en de achtervleugel bevindt zich een brede roodbruine zoom. Kenmerkend is dat de tamelijk brede cel, die in het wortelveld langs de voorrand van de voorvleugel ligt, door een duidelijke donkerbruine ader in tweeën is gedeeld. Het achterlijf is bont gekleurd met twee opvallende witte vlekken op de zijkant en een roodachtig bruine band, die door het wegslijten van de haren uiteindelijk zwart wordt. Verse vlinders hebben een dunne laag lichtbruine schubben op hun vleugels die echter al tijdens de eerste vlucht loslaten en verdwijnen, waarna de kenmerkende doorschijnende vleugels overblijven.

Kenmerken rups

Tot 35 mm; lichaam helder groen met op de rug een witte zweem; onderzijde roodachtig bruin; spiracula in roodachtig bruine vlekken geplaatst; hoorn op segment elf met violette basis naar boven toe verlopend naar donkerbruin; kop donker blauwachtig groen.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de hommelvlinder (H. tityus) en de kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum).

kolibrievlinder
Macroglossum stellatarum
SPHINGIDAE: Macroglossinae

hommelvlinder
Hemaris tityus
SPHINGIDAE: Macroglossinae

Gelijkende soorten rups

Populierenpijlstaart (Laothoe populi), pauwoogpijlstaart (Smerinthus ocellata) en lindepijlstaart (Mimas tiliae).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

populierenpijlstaart
Laothoe populi
SPHINGIDAE: Macroglossinae

pauwoogpijlstaart
Smerinthus ocellata
SPHINGIDAE: Macroglossinae

lindepijlstaart
Mimas tiliae
SPHINGIDAE: Macroglossinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties; de tweede generatie is gewoonlijk minder talrijk. De vlinders vliegen overdag bij zonnig weer, met name in de late ochtend en de vroege middag. Ze foerageren op buisvormige bloemen van onder andere slangenkruid, kleine ratelaar, kamperfoelie, rododendron, echte koekoeksbloem en op vlinderstruik.

Levenscyclus

Rups: juni-augustus. De soort overwintert als pop in de grond.

Waardplanten

Kamperfoelie en sneeuwbes.

Habitat

Brede bospaden, open plekken in het bos, heiden en duinen.

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vooral voor in de duinen en lokaal op de zandgronden in het binnenland. RL: niet bedreigd.

België

Vrij zeldzaam en wijdverbreid ten oosten van de lijn Antwerpen-Brussel; zeldzaam en lokaal in Oost- en West-Vlaanderen. In Wallonië wijdverbreid in alle provincies behalve Henegouwen.

Mondiaal

Van noordwest-Afrika via heel Europa tot Zuid-Engeland en Zuid-Scandinavië. In het zuiden over de Balkan tot de Zwarte Zee en Turkije. In Afrika langs de Middellandse Zeekust van Algerije.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Broad-bordered Bee Hawk-moth
Duitse naam
Hummelschwärmer
Franse naam
le Sphinx gazé , le Sphinx fuciforme , le Sphinx du chèvrefeuille
Oud Nederlandse naam
breedgerande hommelvlinder, duifkruidpijlstaart
Synoniemen
Macroglossa fuciformis
Toelichting Nederlandse naam

Glasvleugelpijlstaart is een oude naam die ook al door Ter Haar in 'Onze Vlinders' wordt gebruikt. Bij Ter Haar was het nog glasvleugelige pijlstaart.
Pijlstaart verwijst naar het staartje of 'pijl' op het laatste segment van de rups.
De vleugels zijn doorzichtig als glas.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Hemaris: hemera is de dag, wijzend op het dagactieve karakter van dit genus.
fuciformis: fucus is een hommel en forma is de vorm van; uiteraard wijzend op de grote gelijkenis met wespachtigen.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)
Ondersoorten

Macroglossa fuciformis (Linnaeus, 1758)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie pijlstaarten (SPHINGIDAE)

dennenpijlstaart
Sphinx pinastri

groot avondrood
Deilephila elpenor

doodshoofdvlinder
Acherontia atropos

walstropijlstaart
Hyles gallii

populierenpijlstaart
Laothoe populi

gestreepte pijlstaart
Hyles livornica

alle soorten uit deze familie