grote boomspanner Triphosa dubitata

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die slechts af en toe wordt waargenomen, vooral in de zuidelijke helft van het land. RL: ernstig bedreigd.

Rode lijst

ernstig bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin juli-september en na overwintering opnieuw van begin april-half mei; de meeste waarnemingen zijn voorjaarswaarnemingen. De soort vliegt in één generatie. De vlinders komen op licht en op bloemen.

Levenscyclus

Rups: juni. De soort overwintert als vlinder in bijvoorbeeld schuren en bunkers.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Tissue

Duitse naam

Olivbrauner Höhlenspanner

Franse naam

l'Incertaine , la Dent-de-Scie , la Douteuse

Synoniemen

Larentia dubitata, Cidaria dubitata

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Bomen en bossen zijn belangrijk voor deze spanner; van de boomspanners is dit zeker de grootste.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Triphosa: tri - drie of drievoudig en phaos, phos is licht, wijzend op de sterke glans op de vleugels.
dubitata: dubitatus is twijfelachtig. Linnaeus schrijft: 'situra Geometrae, magnitudo Noctuae, facies Tineae', de bouw van een spanner, de afmeting van een uil en het uiterlijk van een Tineïde.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 19-22 mm. De brede voorvleugel, die een duidelijke ronding in de voorrand heeft, is bruin of grijsachtig bruin met soms een rozeachtige tint; de achtervleugel is egaal lichtgrijs. De vleugeltekening is vrij gelijkmatig en deze spanner maakt vaak een enigszins glanzende indruk. De relatief brede donkere middenband heeft een lichte middenzone en wordt aan de binnen- en buitenzijde begrensd door witachtige dwarslijnen. De intensiteit van de tekening kan variëren. Kenmerkend is de golvende achterrand van de vleugels; bij de achtervleugel wordt dit extra geaccentueerd door de fijne franjelijn. De donkere middenstip op de onderkant van de voor- en achtervleugel is klein en die op de voorvleugel is bovendien smal.

Kenmerken rups

Tot 27 mm; lichaam glad en dik, naar de kop versmald, groen met bleek geelachtig groene banden tussen de segmenten; over de rug vier dunne, gebroken, gele lengtestrepen en een brede gele lengtestreep boven de spiracula; kop groen, zonder tekening. Er is ook een vorm met donkergroene lengtestrepen over de rug.

Gelijkende soorten vlinder

De grote berberisspanner (Hydria cervinalis) heeft nooit een rozeachtige tint; bovendien is de vleugeltekening ongelijkmatiger en niet glanzend. De donker gevlekte binnenste en buitenste zone van de middenband liggen bij de grote berberisspanner tamelijk dicht bij elkaar en vloeien soms gedeeltelijk samen; dit is bij de grote boomspanner nooit het geval. De zwarte franjelijn op achtervleugel is bij de grote berberisspanner niet diep gegolfd, maar eerder een wat scherper zigzaglijntje; deze lijn is ook aan de onderzijde van de vleugel duidelijk zichtbaar, wat bij de grote boomspanner alleen bij de voorvleugel het geval is. De grote berberisspanner heeft op de onderkant van de voor- en achtervleugel duidelijk zichtbare donkere middenvlekken en bij de voorrand van de onderkant van de voorvleugel twee kleine vlekken.

Gelijkende soorten vlinder

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Vooral bossen en struwelen op kalkgraslanden of heiden; ook duinen.

Planten

Vooral wegedoorn; soms sporkehout of andere loofbomen.

Waardplant

Vuilboom
Frangula

Wegedoorn
Rhamnus

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

roodbruine walstrospanner
Catarhoe rubidata

hoornbloemdwergspanner
Eupithecia pygmaeata

nekspindertje
Cyclophora annularia

gewone spikkelspanner
Ectropis crepuscularia

gespikkelde korstmosspanner
Fagivorina arenaria

Alle soorten uit deze familie