herfstbremspanner Chesias legatella

Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Chesias legatella
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland en lokaal in de duinen. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-19 mm. De vleugels van deze spanner zijn lang en spits; in rust worden ze dakvormig over elkaar heen gevouwen rond het lichaam. De grondkleur van de voorvleugel varieert van donker bruinachtig grijs tot lichter grijs. Kenmerkend zijn de lange bleke streep langs de voorrand en de twee grote ovale licht geringde vlekken.

Kenmerken rups

Tot 28 mm; lichaam groen of groenachtig geel, soms met geelachtig groene ringen tussen de segmenten; over het midden van de rug drie donkergroene lengtestrepen en over de spiracula een brede, witte of gele lengtestreep; gele vormen kunnen de tekening volledig missen; kop lichtgroen of geelachtig bruin met bruine tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De zomerbremspanner (C. rufata) mist de bleke streep langs de voorrand van de voorvleugel en vliegt vroeger in het jaar.

zomerbremspanner
Chesias rufata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

Zomerbremspanner (Chesias rufata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

zomerbremspanner
Chesias rufata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Half september-half december in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht, soms ver verwijderd van de dichtstbijzijnde waardplanten.

Levenscyclus

Rups: april-juli. De verpopping vindt ondergronds plaats. De soort overwintert als ei op de waardplant.

Waardplanten

Brem.

Habitat

Vooral heiden en open bossen; ook struwelen, (spoor)dijken en duinen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt vooral voor op de zandgronden in het binnenland en lokaal in de duinen. RL: niet bedreigd.

België

Vrij zeldzaam en wijdverbreid in de Kempen, zeldzamer daarbuiten. Achteruitgegaan, maar recent waargenomen in alle provincies. In Wallonië wijdverbreid en lokaal algemeen.

Mondiaal

Marokko en het Iberisch Schiereiland via West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden noord- en oostwaarts tot Zuid-Scandinavië en de Baltische staten; in het zuiden: van de westelijke eilanden in de Middellandse Zee tot de Balkan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Streak
Duitse naam
Später Ginsterspanner
Franse naam
la Chésias des genêts
Oud Nederlandse naam
arabesken heidespanner, bremmeter
Synoniemen
Chesias spartiata
Toelichting Nederlandse naam

De waardplant van deze spannersoort is brem en hij vliegt in de herfst.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Chesias: Chesias is volgens Treitschke een naam van Diana. Het is afgeleid van het voorgebergte op het eiland Samos waar Diana een tempel had. Diana is de naam van een godin van de Efeziërs (ook wel Artemis genoemd), die onder andere voorkomt in het boek Handelingen (hoofdstuk 19) van het Nieuwe Testament. Haar zilveren beeld zou uit de hemel gevallen zijn en er werd in Efeze veel geld verdiend aan de verkoop van kleine zilveren tempeltjes door de zilversmid Demetrius. Wat dit precies met het uiterlijk van de herfstbremspanner te maken heeft is niet helemaal duidelijk, maar misschien slaat het op de zilverkleurige lengtestreep op de voorvleugel van deze spanner.

legatella: legatus is een ambassadeur, een lokale bewindvoerder. Een man van die status zou een latus clavis, een brede purperen streep, op de toga gedragen hebben. Het meest opmerkelijke aan het uiterlijk van deze soort is de brede streep tot in de apex, zoals omschreven door Dennis en Schiffermüller. Zij gaven deze soort de uitgang -ella en plaatsten deze soort achteraan in de addenda. Hun onzekerheid vond zijn oorzaak in het over elkaar heen leggen van de vleugels in rust, heel ongewoon voor de spanners.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

schermbloemdwergspanner
Eupithecia tripunctaria

sparspanner
Thera variata

kleine herculesspanner
Cepphis advenaria

kleine zomervlinder
Hemithea aestivaria

gemarmerde dwergspanner
Eupithecia irriguata

zuidelijke spikkelspanner
Synopsia sociaria

alle soorten uit deze familie