linde-eenstaart Sabra harpagula

Een zeer zeldzame soort, waarvan de rups hoog in de boomkruinen leeft, is de linde-eenstaart.
Familie
eenstaartjes (DREPANIDAE)
Onderfamilie
Drepaninae / Sabra harpagula
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Is in de negentiende, en eenmaal in de twintigste eeuw waargenomen (Gulpen, 1976); sinds 2003 opnieuw enkele waarnemingen in Zuid-Limburg. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-20 mm. Een goed herkenbaar eenstaartje doordat de voorvleugelpunt sterker haakvormig is dan bij de verwante soorten en zich halverwege de achterrand een uitstulping bevindt. Opvallend en kenmerkend is de lila met zwarte tekening langs de achterrand van de voorvleugel. Kenmerkend zijn ook de grote in het middenveld gelegen bruinige vlekken met daarin goudkleurige kleinere vlekjes. Vlinders van de tweede generatie zijn aanmerkelijk kleiner.

Kenmerken rups

Tot 25 mm; vrij slank, naar de spitse staart versmald; lichaam geel op de rug en delen van de flanken, met uitzondering van de eerste drie segmenten, die een purperachtig bruine zweem hebben; de rest van het lichaam roodachtig bruin of purperachtig bruin; op de rug van segment drie twee puntige wratten; kop roze-achtig met donkerbruine vlekjes, ingesneden.

Gelijkende soorten vlinder

De berkeneenstaart (D. falcataria) en de bruine eenstaart (D. curvatula) missen de uitstulping halverwege de achterrand en de uitgebreide vlekkentekening in het middenveld.

berkeneenstaart
Drepana falcataria
DREPANIDAE: Drepaninae

bruine eenstaart
Drepana curvatula
DREPANIDAE: Drepaninae

Vliegtijd en gedrag

Mei-juni in één generatie, soms een partiële tweede generatie in juli-augustus. De vlinders komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juli-oktober. De rups leeft vermoedelijk hoog in de boomkruinen, omdat hij zelden op de lagere takken wordt aangetroffen. De soort overwintert als pop in een dunne maar stevige cocon in een opgerold blad, dat later op de grond valt.

Waardplanten

Vooral op linde; ook genoemd op eik, els en berk.

Habitat

Vooral bossen.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Is in de negentiende, en eenmaal in de twintigste eeuw waargenomen (Gulpen, 1976); sinds 2003 opnieuw enkele waarnemingen in Zuid-Limburg. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam. Beperkt tot de Gaume en ook daar zeer lokaal.

Mondiaal

Van Noord-Spanje via West- en Midden-Europa, inclusief Zuid-Engeland, Denemarken, Zuid-Noorwegen en Zuid-Zweden, de Baltische staten en Rusland tot Oost-Azië en Japan. In Zuid-Europa hier en daar ontbrekend.
De dichtstbijzijnde populaties liggen in de Ardennen en Noord-Frankrijk.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Scarce Hook-tip
Duitse naam
Linden-Sichelflügler
Franse naam
le Harpon
Synoniemen
Palaeodrepana harpagula, Drepana harpagula
Toelichting Nederlandse naam

De rupsen van de Drepaninae hebben een puntvormig uiteinde: het eenstaartje.
De linde is een belangrijke waardplant van deze soort.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Sabra: sabra is waarschijnlijk een nietszeggend neologisme. Bode geeft hier geen uitleg over.
harpagula: harpagula is een verkleinwoord van harpago is een omvattende hoek hetgeen ook hier weer te maken heeft met de vorm van de voorvleugel. Denis & Schiffermüller introduceerden de uitgang -ula voor de eenstaartjes. Zij veranderden zelfs de Linnaeus-namen lacertinaria en falcataria naar lacertula en falcula.

Auteursnaam en jaartal
(Esper, 1786)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie eenstaartjes (DREPANIDAE)

vuursteenvlinder
Habrosyne pyritoides

bruine eenstaart
Drepana curvatula

linde-eenstaart
Sabra harpagula

beukeneenstaart
Watsonalla cultraria

witte eenstaart
Cilix glaucata

bleke eenstaart
Falcaria lacertinaria

alle soorten uit deze familie