monarchvlinder Danaus plexippus

Familie
aurelia's (NYMPHALIDAE)
Onderfamilie
Danainae / Danaus plexippus
Groep
Dagvlinder
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Een zeldzame dwaalgast uit het uiterste zuiden van Europa of uit Noord-Amerika, die in Nederland veertien keer is waargenomen. Omdat de monarchvlinder een zeer goede trekker is, is het waarschijnlijk dat de kustmeldingen uit de jaren waarin er invasies plaatsvonden in Groot-Brittannië, vlinders uit Amerika betreffen. Veel van de overige waarnemingen zijn waarschijnlijk afkomstig uit een kweek. In 2003 werd op twee verschillende dagen een exemplaar waargenomen in Wageningen.

Rode lijst

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Vooorvleugellengte: 43-50 mm. Een grote opvallende oranje vlinder met duidelijke zwarte aders. Langs de achterrand van de vleugels bevindt zich een zwarte rand met witte vlekjes.

Vliegtijd en gedrag

Juni-oktober in meerdere generaties. De monarchvlinder is een bijzonder goede vlieger.

Levenscyclus

De soort overwintert als vlinder.

Waardplanten

Diverse soorten zijdeplanten en maagdenpalm.

Habitat

Allerlei (zeer) warme plaatsen.

Zeldzaamheid

Een zeldzame dwaalgast uit het uiterste zuiden van Europa of uit Noord-Amerika, die in Nederland veertien keer is waargenomen. Omdat de monarchvlinder een zeer goede trekker is, is het waarschijnlijk dat de kustmeldingen uit de jaren waarin er invasies plaatsvonden in Groot-Brittannië, vlinders uit Amerika betreffen. Veel van de overige waarnemingen zijn waarschijnlijk afkomstig uit een kweek. In 2003 werd op twee verschillende dagen een exemplaar waargenomen in Wageningen.

Mobiliteit

De monarchvlinder leeft oorspronkelijk in grote delen van Amerika en is daar een bekende trekvlinder. 's Zomers leeft hij in het noorden van Amerika en Canada, in het najaar trekt hij in groepen naar het zuiden waar hij overwintert in Florida, Californië en Mexico. In het voorjaar trekt hij meer individueel terug en plant zich onderweg voort. Inmiddels is de soort ook standvlinder in Australië en Nieuw-Zeeland (sinds 1840), de Canarische eilanden (sinds 1880) en delen van Zuid-Spanje (sinds 1983). Deze populaties trekken nauwelijks.

Europa

De monarchvlinder heeft zich in Europa als standvlinder gevestigd op de Canarische eilanden en in delen van Zuid-Spanje. Deze populaties vertonen nauwelijks trekgedrag.

Mondiaal

Grote delen van Amerika en Canada; ook in Australië en Nieuw-Zeeland, de Canarische eilanden en delen van Zuid-Spanje.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande diagrammen tonen de veranderingen van de talrijkheid in de loop van de tijd. De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Meetnet Vlinders (CBS / De Vlinderstichting) en de Nationale Databank Flora en Fauna.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - 2015
Engelse naam
Monarch, Milkweed Butterfly
Duitse naam
Monarch
Franse naam
Monarque
Oud Nederlandse naam
amerikaanse monarch, monarch, zijdeplantvlinder
Toelichting wetenschappelijke naam

Danaus: Danaus, koning van Argos, naar wie de Grieken wel worden aangeduid met Danai.
plexippus: Plexippus is de naam van een Griekse held die deelnam aan de jacht op het gevreesde zwijn bij Calydon. Hij werd gedood door Meleager omdat hij de prijs van het succes wist af te pikken van Atalanta (zie ook Vanessa atalanta)

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Soorten uit dezelfde familie aurelia's (NYMPHALIDAE)

grote parelmoervlinder
Speyeria aglaja

veenhooibeestje
Coenonympha tullia

bosrandparelmoervlinder
Fabriciana adippe

kleine vos
Aglais urticae

zilverstreephooibeestje
Coenonympha hero

zomererebia
Erebia aethiops

alle soorten uit deze familie