schaapje Acronicta leporina

Het schaapje vliegt van begin mei tot eind september in twee generaties.

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Acronictinae / Acronicta leporina
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid: Algemeen. Komt verspreid over vrijwel het hele land voor. RL: gevoelig.
Rode lijst: gevoelig

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 16-21 mm. De vrij spits toelopende, witachtige voorvleugel is fijn grijs bestoven. Op de vleugel bevindt zich een spaarzame zwarte tekening, waarvan vooral de zwarte halvemaanvormige of S-vormige vlek in het middenveld opvalt; deze vlek vormt de begrenzing van de overigens nauwelijks zichtbare niervlek. In de vleugelwortel is een smal zwart streepje zichtbaar. Langs de centrale dwarslijnen bevinden zich enkele kleine pijlvormige zwarte vlekken. Het vrouwtje is meestal groter dan het mannetje en heeft een bredere voorvleugel. Soms komen geheel witte, donkergrijze of zwak getekende exemplaren voor.
Kenmerken rups: Tot 37 mm; lichaam bedekt met een dichte vacht van fijne golvende haren die bij de zuidelijke exemplaren witachtig en bij de noordelijke exemplaren geelachtig zijn; lichaam bleek groen. Vlak voor de verpopping wordt het lichaam donkerder en de beharing wordt zwart.

Vliegtijd en gedrag: Begin mei-eind september in twee generaties. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen.
Levenscyclus: Rups: juni-oktober. De rupsen knagen een holte in dood hout en maken de uitgang dicht met zijde en houtsplinters. De soort overwintert als pop in deze holte.
Waardplanten: Diverse loofbomen, met een voorkeur voor berk en els; ook wilg en (ratel)populier.
Habitat: Loofbossen, broekbossen, heiden en moerassen; ook stedelijk gebied.; broekbossen

heiden

loofbossen

moerassen

stedelijke omgeving

Zeldzaamheid: Algemeen. Komt verspreid over vrijwel het hele land voor. RL: gevoelig.
België: Vrij algemeen in het hele land.
Mondiaal: In bijna heel Europa van Zuid-Spanje, Midden-Italië en Bulgarije tot Schotland en Midden-Scandinavië (in Finland tot boven de poolcirkel). Via Klein-Azië en Armenië naar het oosten; daar is het grensverloop nog niet duidelijk. In Noord-Azië komt de soort A.vulpina voor (Grote, 1983) die pas kort geleden van A.leporina werd afgescheiden. Hoe de oostgrens van leporina en de westgrens van vulpina verlopen en of de arealen elkaar overlappen is nog niet duidelijk (Mikkola, Lafontaine & Kononenko, 1991).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam: The Miller
Duitse naam: Woll-Rindeneule
Franse naam: le Flocon de laine , la Noctuelle-Lièvre
Oud Nederlandse naam: wit schaapje
Synoniemen: Acronycta leporina, Acronycta bradyporina
Toelichting Nederlandse naam: Het schaapje (Acronicta leporina) en het bont schaapje (Acronicta aceris) danken hun Nederlandse naam aan het harige, wollige uiterlijk van de rups, dat wel wat doet denken aan een schaap. Bij het schaapje (vroeger ook wel wit schaapje genoemd) zijn de haren van de rups wit, bij het bont schaapje zijn de haren bont (geel, oranje, rood) gekleurd.
Meer over Nederlandse namen
Meer over Nederlandse namen
Toelichting wetenschappelijke naam: Acronicta: akronux is het vallen van de avond. Waarschijnlijk heeft deze naam dezelfde strekking als Noctua, in de nacht. Dit genus heeft immers geen enkele binding met de avondschemering.
leporina: lepus is een haas, leporinus is van of als een haas. De gelijkenis moet worden gezocht in de witte winterjas van een berghaas. Linnaeus onderstreept de witheid en legt verband naar S. lubricipeda. Linnaeus omschrijft de vlinder met laevis, hetgeen glad betekent; dit geldt voor alle soorten die Linnaeus op dezelfde pagina beschrijft, Linnaeus bedoelt: zonder haarpluimen.
Auteursnaam en jaartal: (Linnaeus, 1758)