kastanjebruine uil Xestia castanea

Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Noctuinae / Xestia castanea
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Wordt verspreid over het land slechts af en toe waargenomen. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-18 mm. Goed te onderscheiden van de andere Xestia-soorten door de tamelijk effen, fijn getekende voorvleugel. De grondkleur varieert van licht grijsachtig bruin, soms met een roze tint of roze franje, tot roodachtig bruin. Kenmerkend is de zwarte vlek in de binnenste lob van de niervlek, waarvan het overige deel dezelfde kleur heeft als de vleugel. De achtervleugel is gelijkmatig grijs met wit-, roze- of grijsachtige franje.

Gelijkende soorten vlinder

Lichte exemplaren van de vierkantvlekuil (X. xanthographa) zijn herkenbaar aan de niervlek, die vrijwel altijd lichter is dan de rest van de vleugel en vierkant of enigszins X-vormig lijkt te zijn; bovendien is de grondkleur meer bruin dan rood- of grijsachtig. Zie ook de moerasheide-aarduil (Protolampra sobrina) en de bruine zwartstipuil (X. baja).

bruine zwartstipuil
Xestia baja
NOCTUIDAE: Noctuinae

Expres niet primair want afwijkende kleur

moerasheide-aarduil
Protolampra sobrina
NOCTUIDAE: Noctuinae

vierkantvlekuil
Xestia xanthographa
NOCTUIDAE: Noctuinae

Gelijkende soorten rups

Kooluil (Mamestra brassicae), nunvlinder (Orthosia gothica) en spurrie-uil (Anarta trifolii).

kooluil
Mamestra brassicae
NOCTUIDAE: Noctuinae

spurrie-uil
Anarta trifolii
NOCTUIDAE: Noctuinae

nunvlinder
Orthosia gothica
NOCTUIDAE: Noctuinae

Vliegtijd en gedrag

Begin augustus-half september in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen, vooral die van struikhei.

Levenscyclus

Rups: september-mei. De soort overwintert als jonge rups. De rups foerageert ´s nachts en verbergt zich overdag laag bij de grond; leeft voorafgaand aan de verpopping ongeveer zes weken onder de grond.

Waardplanten

Vooral struikhei, dophei en bosbes; ook diverse andere planten.

Habitat

Heiden.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Wordt verspreid over het land slechts af en toe waargenomen. RL: gevoelig.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen; vroeger bekend uit de Antwerpse en Limburgse Kempen. Zeer zeldzaam in Wallonië, waar de soort zeer lokaal in de Ardennen voorkomt.

Mondiaal

In het noorden tot Schotland en Zuid-Scandinavië en in het oosten tot Rusland (ongeveer tot Moskou). In het Middellandse Zeegebied Marokko, het Iberisch schiereiland, Italië, de Balkan, Libanon, Syrië en Turkije.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Neglected Rustic
Duitse naam
Ginsterheiden-Bodeneule
Franse naam
la Noctulelle négligée
Synoniemen
Amathes castanea, Agrotis castanea, Orthosia neglecta
Toelichting Nederlandse naam

De grondkleur van deze soort is kastanjebruin, althans volgens de Latijnse soortnaam.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xestia: xestos is opgewreven, glad, naar de glimmende voorvleugels van een aantal soorten in dit genus.
castanea: castaneus is heeft de kleur van een kastanje. (Castanea sativa is tamme kastanje), naar de kleur van de voorvleugel hoewel die vaak veel bleker is.

Auteursnaam en jaartal
(Esper, 1798)

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

geveerde witvleugeluil
Aporophyla australis

nunvlinder
Orthosia gothica

lindegouduil
Tiliacea citrago

moeras-grasuil
Lateroligia ophiogramma

gevlekte pijluil
Pachetra sagittigera

houtkleurige vlinder
Xylena vetusta

alle soorten uit deze familie