sint-jacobsvlinder Tyria jacobaeae

De rupsen van de sint-jacobsvlinder slaan de gifstoffen uit jacobskruiskruid op, waardoor ze later als vlinder oneetbaar zijn.

Familie: spinneruilen (EREBIDAE)
Onderfamilie: Arctiinae / Tyria jacobaeae
Groep: Nachtvlinder die zowel dagactief als nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 17-23 mm. Een opvallende verschijning door de zwarte voorvleugel met twee rode stippen langs de achterrand en een rode streep langs zowel de voorrand als de binnenrand. De achtervleugel is rood met zwarte randen.
Kenmerken rups: Tot 30 mm; lichaam helder oranje geel met opvallende zwarte dwarsbanden; beharing kort, zwart en onopvallend; kop glimmend zwart.
Gelijkende soorten vlinder: Door de rood met zwarte tekening en door de op elkaar lijkende Nederlandse namen, wordt deze soort door beginnende vlinderaars wel verward met de sint-jansvlinder (Zygaena filipendulae); deze soort is eveneens overdag actief en vrij algemeen, maar heeft een ander vleugelpatroon.; sint-jansvlinder
Zygaena filipendulae
EREBIDAE: Arctiinae

Vliegtijd en gedrag: Begin april-half augustus in één generatie. De periode waarin de vlinders uitkomen is vrij lang, zodat vlinders en rupsen tegelijkertijd kunnen voorkomen. De vlinders vliegen overdag en zijn gemakkelijk te verstoren. Ze komen ´s nachts op licht.
Levenscyclus: Rups: juli-september. De opvallende oranjegeel met zwarte (zebra)rupsen zitten overdag open en bloot op de waardplant. Ze eten vooral de bladeren en de bloemen; als er erg veel rupsen bij elkaar zitten, laten ze slechts een kale stengel over. De soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.
Waardplanten: Jakobskruiskruid en andere soorten kruiskruid zoals duinkruiskruid.
Habitat: Vooral duinen en heiden; ook andere open plaatsen zoals bosranden, moerasachtige gebieden en tuinen.; bosranden

duinen

heiden

moerassen

tuinen

Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België: Algemeen in het hele land.
Mondiaal: Van het Iberisch schiereiland via Europa inclusief de Britse eilanden en het zuiden van Scandinavië naar het oosten tot Siberië en het Altajgebergte. In het zuiden via het Middellandse Zeegebied tot Klein-Azië. Ook in Noord-Amerika en Australië. Daar werd T. jacobaeae op proef ingezet voor de bestrijding van de gevreesde weideplant jacobskruiskruid (Senecio jacobaea) (Heath & Emmet 1979).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

The Cinnabar

Duitse naam

Blutbär, Jakobskrautbär

Franse naam

la Goutte de sang , l'Écaille du sénéçon

Oud Nederlandse naam

jacobskruiskruidvlinder, jacobsvlinder, zebrarups

Synoniemen

Hipocrita jacobaeae, Euchelia jacobaeae, Callimorpha jacobaeae, Tyria jacobaea

Toelichting Nederlandse naam

Sint-jacobsvlinder is een reeds lang bestaande naam.
De waardplant van deze soort is kruiskruid en dan vooral jakobskruiskruid.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Tyria: Turios is een Griekse schrijfwijze van 'uit Tyre' en Tyre was beroemd door zijn prachtige purperen kleurstof.
jacobaeae: Senecio jacobaea is jacobskruiskruid, de voedselplant van deze soort. Linnaeus noemde deze plant Jacobaea senecionis.

Auteursnaam en jaartal