windepijlstaart Agrius convolvuli

Voorvleugellengte: 50-55 mm. Een grote pijlstaart met een muisgrijze grondkleur. Bij het vrouwtje domineert op de voorvleugel de streperige tekening; het meest opvallend daarbij zijn de twee overlangse zwarte lijnen in het iets donkerdere bruinachtig getinte, nauwelijks zichtbare middenveld. Het mannetje heeft meer een gemarmerde voorvleugel waarbinnen duidelijk een donkerder middenveld is te onderscheiden: vooral aan de voorrand van de vleugel, van waaruit twee schuine zwartachtige dwarsbanden tot halverwege de vleugel lopen. De binnenste daarvan lijkt via een knik over te gaan in een eveneens zwartachtige overlangse veeg tussen de twee overlangse zwarte lijnen, die naar de achterrand van de vleugel doorloopt. Bij het grotere vrouwtje ontbreekt deze zwartachtige tekening en zijn de antennen korter en dunner. In volledige rusthouding worden de vleugels in dakvorm stijf tegen het lichaam gehouden. Het achterlijf is roze met zwarte strepen.

Tot 110 mm; zeer variabel in kleur en tekening, maar kan wel worden verdeeld in groene en bruine vormen; de groene vormen zijn helder groen met bruinachtige of zwartachtige schuine strepen op de flanken boven de spiracula; de bruine vormen hebben een zwartachtig of purperachtig bruin lichaam met lichtbruine of rozeachtige schuine strepen; spiracula zwart; de hoorn op het elfde segment rood of geelachtig met zwart uiteinde; kop roodachtig bruin of licht okerkleurig, met zwarte strepen.

Bij de ligusterpijlstaart (Sphinx ligustri) is de bovenzijde van het borststuk zwartachtig en langs de binnenrand van de voorvleugel loopt een opvallende donkerbruine strook. De dennenpijlstaart (Sphinx pinastri) is kleiner, mist de roze banden op het achterlijf en heeft veel minder tekening op de voorvleugel.

Half mei-half oktober. De grootste aantallen van deze trekvlinder zijn aanwezig in augustus en september. De vlinders vliegen ´s nachts en komen op licht. Ze bezoeken in de schemering en soms bij zonsopgang buisvormige bloemen zoals die van siertabak en kamperfoelie. Vooral witte bloemen die ´s avonds open gaan en sterk geuren zijn aantrekkelijk. Door de buitengewoon lange roltong zijn de vlinders ook in staat te foerageren op bloemen waarin de nectar heel diep ligt. Soms worden ze overdag rustend aangetroffen op boomstammen, palen of muren.

Rups: half juni-begin oktober. Rupsen worden vaak aangetroffen op en langs fietspaden bij maïsvelden met haagwinde of langs dijken (op voornamelijk akkerwinde). De verpopping vindt plaats in de grond.

Akkerwinde en haagwinde.

Trekkende vlinders volgen structuren in het landschap en zijn vrijwel overal aan te treffen.

Vrij zeldzaam. Een trekvlinder uit Zuid-Europa die in jaarlijks wisselende aantallen overal in het land kan worden waargenomen. Soms worden ook trekkende vlinders boven zee waargenomen.

Zeldzaam. Een trekvlinder die in wisselende aantallen gezien wordt; in sommige jaren vrij algemeen.

Het tropische deel van Afrika en nog iets daaronder. Naar het noorden standvlinder tot de lijn Gibraltar, Israël, Zuid-Iran. In wisselende aantallen als trekker in heel Europa tot aan de poolcirkel.

Windepijlstaart is een oude naam die ook al door Ter Haar in 'Onze Vlinders' wordt gebruikt.
Pijlstaart verwijst naar het staartje of pijl op het laatste segment van de rups.
De waardplanten van deze pijlstaart zijn windesoorten.

Meer over Nederlandse namen

Agrius: Agrius is een van de reuzen die oorlog voerden tegen de goden, hij werd door de schikgodinnen gedood. Zie ook bij M. tiliae. Deze vlinders zijn reusachtig.
convolvuli: Convolvulus arvensis is akkerwinde, de voornaamste voedselplant.

Protoparce convolvuli (Linnaeus, 1758); Herse convolvuli (Linnaeus, 1758); Sphinx convolvuli (Linnaeus, 1758)