ligusterpijlstaart Sphinx ligustri

Voorvleugellengte: 41-55 mm. De zwartachtige bovenzijde van het borststuk en de opvallende donkerbruine strook langs de binnenrand van de voorvleugel die doorloopt tot in de vleugelpunt, maken deze soort goed herkenbaar. De zwarte banden op het roze achterlijf en op de lichtroze achtervleugel steken krachtig af. Er is enige variatie in de kleurintensiteit; heel zelden is het roze vervangen door wit of zijn de achterlijfbanden geelachtig.

Tot 100 mm; lichaam helder groen met op de flanken zeven schuine, witte, met purperafgezette strepen; op het elfde segment een glimmend zwarte, scherp gepunte hoorn; kop geelachtig groen met twee brede zwarte strepen.

De dennenpijlstaart (S. pinastri) is kleiner en heeft geen roze banden op het achterlijf. Zie ook de windepijlstaart (Agrius convolvuli).

Half mei-begin september in één generatie. Verse vlinders zijn soms te vinden op verticale oppervlakken, zoals boomstammen, hekken en muren. De vlinders zijn actief in het donker en komen op licht. Ze hebben een lange roltong en bezoeken bloemen.

Rups: juli-begin november. De soort overwintert als pop in de grond, in sommige gevallen zelfs tweemaal, op een diepte van soms meer dan 30 cm.

Liguster, sering, gewone es, sneeuwbes, gelderse roos, moerasspirea en vlier.

Graslanden, struwelen, open bossen, tuinen en moerassen.

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Vrij algemeen in het hele land. Wijdverbreid, maar in lage aantallen.

Bijna in heel Europa; in het westen niet in Ierland en Schotland en niet in noordelijk Scandinavië en in het noorden van Duitsland. In het zuiden van het Iberisch schiereiland tot aan het Algerijnse Atlasgebied. Komt voor op Corsica, Sardinië en Sicilië en in Italië en aan de Dalmatische kusten tot de Peloponnesus. Naar het oosten de hele Balkan en via Analolië langs de Zwarte Zeekust tot Zuid-Siberië en Japan.

Dennepijlstaart is een oude naam die ook al door Ter Haar in 'Onze Vlinders' wordt gebruikt.
Pijlstaart verwijst naar het staartje of 'pijl' op het laatste segment van de rups.
Liguster is een belangrijke, maar niet de enige, waardplant voor deze soort.

Meer over Nederlandse namen

Sphinx: Sphinx is een monster meestal afgebeeld met de bovenkant van een vrouw en het lichaam van een leeuw. Zij woonde in het Egyptische Thebe raadsels opgevend en degenen dodend die ze niet konden oplossen. Toen Oedipus dat wel bleek te kunnen, pleegde ze zelfmoord. Men denkt wel dat deze mythe de geheimnisvolle jaarlijkse overstroming van de Nijl symboliseerde; die bracht vruchtbaarheid maar ook de gesel van de dood voor hen die in de Nijl omkwamen. Er hoeft natuurlijk geen enthomologische connectie te zijn, maar het zou goed kunnen dat Linnaeus de overeenkomst op het oog had van het grote beeldhouwwerk bij de Grote Piramide en de rups die zijn kop in rust opgericht houdt.
ligustri: Ligustrum is het plantengeslacht liguster waar de waardplant toe behoort.