esdoorntandvlinder Ptilodon cucullina

Vooral Spaanse aak is de waardplant van de zeer zeldzame esdoorntandvlinder.

Familie: tandvlinders (NOTODONTIDAE)
Onderfamilie: Ptilodoninae / Ptilodon cucullina
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid: Zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant. RL: gevoelig.
Rode lijst: gevoelig

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 15-20 mm. Te herkennen aan het grote witte vlak langs de achterrand van de voorvleugel. De vleugel is grotendeels bruin. Langs de voorrand, met name vanaf de vleugelwortel, is de vleugel lichter. Er is weinig variatie.
Kenmerken rups: Tot 30 mm; vrij dik in het midden, versmald naar de uiteinden; lichaam groenachtig wit tot bleek groen met over de rug een donker purperachtig groene middenband, die naar de staart smal uitloopt; segment elf met een witachtige of grijsachtige gevorkte bult met helderroze punten; onderzijde met purperen zweem; kop bruinachtig wit met donkerbruine, V-vormige tekening.
Gelijkende soorten vlinder: Zie het kroonvogeltje (P. capucina).; kroonvogeltje
Ptilodon capucina
NOTODONTIDAE: Ptilodoninae

Vliegtijd en gedrag: Begin april-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht.
Levenscyclus: Rups: juni-oktober. De soort overwintert als pop in een stevige cocon tussen mos op de stam van de waardplant, in de strooisellaag of in de grond.
Waardplanten: Diverse soorten esdoorn, waaronder vooral Spaanse aak.
Habitat: Loofbossen en struwelen, vaak op kalkrijke grond.; loofbossen

struwelen

Zeldzaamheid: Zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant. RL: gevoelig.
België: Vrij zeldzaam, de voorbije decennia sterk toegenomen. Komt verspreid voor over het hele land.
Mondiaal: Van het noorden van het Iberisch schiereiland via grote delen van West-Europa, inclusief Zuid-Engeland en via heel Midden-Europa tot in Zuid-Rusland. Naat het zuiden tot het noorden van het Middellandse Zeegebied en de Zwarte Zee. Door makkelijke verwisseling met een nabije verwant is het grensverloop niet helemaal duidelijk. Naar het noorden tot Noord-Duitsland en Polen (oostzeekust).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Maple Prominent

Duitse naam

Ahorn-Zahnspinner

Franse naam

la Capuchon

Synoniemen

Ptilodontella cucullina, Lophopteryx cucullina, Ptilodon cuculla, Lophopteryx cuculla

Toelichting Nederlandse naam

Esdoorn is de enige waardplant van de esdoorntandvlinder.
Tandvlinders hebben aan de voorvleugel een uitstulping die in rust als een tand boven de vlinder uitsteekt.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Ptilodon: ptilon is een veer, een vleugel en oudous, odontos is tand, naar het pluimpje op de voorvleugel.
cucullina: cucullus is een hoed, een monnikskap, naar de kuif op de thorax.

Auteursnaam en jaartal