kleine hermelijnvlinder Furcula furcula

De kleine hermelijnvlinder is een gewone soort van bosachtige biotopen.
Familie
tandvlinders (NOTODONTIDAE)
Onderfamilie
Stauropinae / Furcula furcula
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-18 mm. Een grijswitte tandvlinder met op de voorvleugel een fijne zwarte bestuiving en een brede grijze middenband, die aan de binnenzijde is afgezet met een vrijwel rechte donkere rand. De buitenrand van de middenband is onregelmatig van vorm, hier en daar getand en bij de voorrand het duidelijkst zichtbaar.

Kenmerken rups

Tot 35 mm; lichaam vrij dik, versmald naar het achtereind, dat in twee lange staarten uitloopt; lichaam helder groen met een geelgezoomde, purperachtig bruine zadelvormige vlek op de rug, die op segment drie in een punt uitloopt; segment twee heeft een klein bultje op de rugzijde; kop purperachtig bruin met zwarte tekening op de achterzijde.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de berkenhermelijnvlinder (F. bicuspis) en de wilgenhermelijnvlinder (F. bifida).

berkenhermelijnvlinder
Furcula bicuspis
NOTODONTIDAE: Stauropinae

wilgenhermelijnvlinder
Furcula bifida
NOTODONTIDAE: Stauropinae

Gelijkende soorten rups

Hermelijnvlinder (Cerura vinula), witte hermelijnvlinder (Cerura erminea), berkenhermelijnvlinder (Furcula bicuspis) en wilgenhermelijnvlinder (Furcula bifida).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

hermelijnvlinder
Cerura vinula
NOTODONTIDAE: Stauropinae

berkenhermelijnvlinder
Furcula bicuspis
NOTODONTIDAE: Stauropinae

wilgenhermelijnvlinder
Furcula bifida
NOTODONTIDAE: Stauropinae

witte hermelijnvlinder
Cerura erminea
NOTODONTIDAE: Stauropinae

Vliegtijd en gedrag

Begin april-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-september. De rupsen worden zowel op volgroeide als op jonge bomen aangetroffen. De soort overwintert als pop in een stevige cocon tegen de bast van de waardplant.

Waardplanten

Vooral wilg; ook (ratel)populier.

Habitat

Open plekken in het bos, struwelen en heiden; soms ook parken en tuinen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land.

Mondiaal

Van het noorden van het Iberisch schiereiland via West- en Midden-Europa (inclusief de Britse eilanden) via de gematigde zone tot Oost-Azië (China, Japan) en Noord-Amerika. In het zuiden nagenoeg niet in het Middellandse Zeegebied (wel op de Balkan). De grens verloopt hier via Turkije en het Kaspische gebied. Het grootste deel van Scandinavië hoort ook bij het areaal, zelfs nog boven de poolcirkel.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Sallow Kitten
Duitse naam
Buchen-Gabelschwanz
Franse naam
la Harpye fourche , la Dicranoure furcule , la Petit queue fourchue du hêtre
Synoniemen
Cerura furcula, Harpyia furcula, Dicranura furcula
Toelichting Nederlandse naam

Kleine hermelijnvlinder is al een oude naam die ook al gebruikt wordt in 'Onze vlinders' van Ter Haar.
Voor een toelichting op de relatie met het zoogdiertje hermelijn zie Cerura erminea.
Het is de kleinste vlinder binnen de hermelijngroep.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Furcula: furcula is een vorkje, naar de twee anale aanhangsels van de rups. Bij deze soort hoeft de achtergrond van de naamgeving van het genus en van de soort niet dezelfde te zijn. Linnaeus gebruikte de meeste van Clerck's soortnamen en zo ook deze. Hij maakt geen opmerkingen over de rups hetgeen hij zeker gedaan zou hebben als hij die kende. De mediane en subterminale lijnen vormen, vooral als ze wat zijn geaccentueerd, een patroon dat op een vork lijkt.

Auteursnaam en jaartal
(Clerck, 1759)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie tandvlinders (NOTODONTIDAE)

kameeltje
Notodonta ziczac

esdoorntandvlinder
Ptilodon cucullina

hermelijnvlinder
Cerura vinula

donkere wapendrager
Clostera pigra

tweekleurige tandvlinder
Leucodonta bicoloria

wilgenhermelijnvlinder
Furcula bifida

alle soorten uit deze familie