dambordje Melanargia galathea

Familie

aurelia's (NYMPHALIDAE)

Zeldzaamheid

Het dambordje is een zeer zeldzame onregelmatige standvlinder; tegenwoordig worden alleen nog af en toe zwervers waargenomen in Zuid-Limburg.

Rode lijst

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half juni-eind augustus in één generatie. De vlinders hebben veel nectar nodig en worden dus veel op bloemen gezien, vooral van kruidachtige planten met roze of paarse bloemhoofdjes zoals beemdkroon en knoopkruid. De mannetjes houden patrouillevluchten.

De uiterste data waarop een vlinder is waargenomen zijn 20 mei en 30 augustus.

Levenscyclus

Rups: begin augustus-half juni. De soort overwintert als jonge rups in een graspol; tijdens warme winters begint de rups al in januari te eten. De verpopping vindt plaats in samengesponnen bladeren in een graspol. Het vrouwtje laat de eieren vliegend vallen boven een korte vegetatie op een zonnige plaats.

ei-afzet
Het vrouwtje zit op een plant terwijl ze één of twee eitjes uit haar lichaam perst. Vervolgens vliegt ze op en laat de eitjes vallen boven een korte vegetatie op een zonnige plaats.

rups en verpopping
Na het uitkomen gaat de rups vrijwel nuchter in overwintering in een graspol. Tijdens zachte winters begint de rups al in januari met eten. Hij eet voornamelijk ´s nachts. Aan het einde van de lente spint de rups in een graspol een aantal blaadjes bijeen waarin hij verpopt.

vlinders
De vlinders hebben veel nectar nodig en ze worden dan ook vaak op bloeiende planten gezien, vooral kruiden met paarse of roze bloemhoofdjes, zoals beemdkroon en knoopruid. Het aantal exemplaren op de vliegplaatsen is vrij hoog, circa 64 exemplaren per hectare. De mannetjes houden patrouillevluchten.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Marbled White

Duitse naam

Schachbrett

Franse naam

Le Demi-Deuil, Demideuil

Oud Nederlandse naam

dambordvlinder

Meer

Toelichting wetenschappelijke naam

Melanargia: melan is zwart en arges is wit; vanwege de zwartwit tekening van de soort.
galathea: Galatea is de nimf waar Polyphemus verliefd op was. Hij werd door haar geweigerd ten gunste van Acis. Het is mogelijk dat Händels opera over deze legende bij Linnaeus bekend was.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 23-26 mm. De vleugels hebben een crèmekleurige grondkleur met zwarte vlakken en aders. Op de onderkant van de achtervleugel bevindt zich een rij oogvlekken, waardoor deze soort te onderscheiden is van soorten uit de familie van de witjes.

Kenmerken rups

Tot 28 mm; lichaam geelachtig groen of bleekbruin met twee donkere lengtestrepen over de rug en een geelachtige of witachtige lengtestreep boven de spiracula; onder de spiracula een minder duidelijke, lichte lengtestreep; staartjes met roze-achtig bruine uiteinden; kop roodachtig bruin.

Gelijkende soorten rups

Argusvlinder (Lasiommata megera), bont zandoogje (Pararge aegeria) en bruin zandoogje (Maniola jurtina).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Bescherming

Aanbevolen beheersmaatregel

Omdat het voorkomen van het dambordje in Nederland op dit moment niet stabiel is, is het niet zinvol om specifieke beschermingsmaatregelen te treffen.
Het is onbekend waarom het dambordje geen permanente populaties in Nederland heeft of heeft gehad. Wellicht kan deze soort profiteren van het warmer wordende klimaat en een regelmatige standvlinder worden.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Habitat

Warme, schrale, droge graslanden en ruigten; in Nederland vrijwel uitsluitend kalkgraslanden.

Planten

Waardplanten zijn diverse grassoorten, waaronder zwenkgras, dravik, kropaar en kamgras. Vaak worden overblijvende, breedbladige soorten gebruikt.

Waardplant

Kortsteel
Brachypodium

Dravik
Bromus

Kropaar
Dactylis

Zwenkgras
Festuca

Timoteegras
Phleum

Actualiteiten

Ontdek meer

Tijdschriften

Soorten uit dezelfde familie aurelia's (NYMPHALIDAE)

Alle soorten uit deze familie