esdoorntandvlinder Ptilodon cucullina

Vooral Spaanse aak is de waardplant van de zeer zeldzame esdoorntandvlinder.
Familie
tandvlinders (NOTODONTIDAE)
Onderfamilie
Ptilodoninae / Ptilodon cucullina
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant. RL: gevoelig.

Rode lijst
gevoelig

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 15-20 mm. Te herkennen aan het grote witte vlak langs de achterrand van de voorvleugel. De vleugel is grotendeels bruin. Langs de voorrand, met name vanaf de vleugelwortel, is de vleugel lichter. Er is weinig variatie.

Kenmerken rups

Tot 30 mm; vrij dik in het midden, versmald naar de uiteinden; lichaam groenachtig wit tot bleek groen met over de rug een donker purperachtig groene middenband, die naar de staart smal uitloopt; segment elf met een witachtige of grijsachtige gevorkte bult met helderroze punten; onderzijde met purperen zweem; kop bruinachtig wit met donkerbruine, V-vormige tekening.

Gelijkende soorten vlinder

Zie het kroonvogeltje (P. capucina).

kroonvogeltje
Ptilodon capucina
NOTODONTIDAE: Ptilodoninae

Vliegtijd en gedrag

Begin april-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-oktober. De soort overwintert als pop in een stevige cocon tussen mos op de stam van de waardplant, in de strooisellaag of in de grond.

Waardplanten

Diverse soorten esdoorn, waaronder vooral Spaanse aak.

Habitat

Loofbossen en struwelen, vaak op kalkrijke grond.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort die vooral wordt waargenomen in Noord-Brabant. RL: gevoelig.

België

Vrij zeldzaam, de voorbije decennia sterk toegenomen. Komt verspreid voor over het hele land.

Mondiaal

Van het noorden van het Iberisch schiereiland via grote delen van West-Europa, inclusief Zuid-Engeland en via heel Midden-Europa tot in Zuid-Rusland. Naat het zuiden tot het noorden van het Middellandse Zeegebied en de Zwarte Zee. Door makkelijke verwisseling met een nabije verwant is het grensverloop niet helemaal duidelijk. Naar het noorden tot Noord-Duitsland en Polen (oostzeekust).

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Maple Prominent
Duitse naam
Ahorn-Zahnspinner
Franse naam
la Capuchon
Synoniemen
Ptilodontella cucullina, Lophopteryx cucullina, Ptilodon cuculla, Lophopteryx cuculla
Toelichting Nederlandse naam

Esdoorn is de enige waardplant van de esdoorntandvlinder.
Tandvlinders hebben aan de voorvleugel een uitstulping die in rust als een tand boven de vlinder uitsteekt.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Ptilodon: ptilon is een veer, een vleugel en oudous, odontos is tand, naar het pluimpje op de voorvleugel.
cucullina: cucullus is een hoed, een monnikskap, naar de kuif op de thorax.

Auteursnaam en jaartal
(Denis & Schiffermüller, 1775)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie tandvlinders (NOTODONTIDAE)

hermelijnvlinder
Cerura vinula

eekhoorn
Stauropus fagi

gestreepte tandvlinder
Drymonia dodonaea

zuidelijke tandvlinder
Drymonia velitaris

kroonvogeltje
Ptilodon capucina

esdoorntandvlinder
Ptilodon cucullina

alle soorten uit deze familie