variabele eikenuil Nycteola revayana

Voorvleugellengte: 11-13 mm. Dit visstaartje is qua vleugeltekening zeer variabel, maar goed te herkennen aan de karakteristieke vleugelvorm. De voorvleugel verbreedt zich vanuit de smalle basis meteen sterk via een opvallende schouder, waarna de rechte of enigszins holle voorrand grofweg evenwijdig loopt aan de binnenrand. De voorvleugel heeft vaak een enigszins gemarmerd patroon van leigrijze, bruine, zwartachtige, en soms ook witachtige kleuren. Bij vrijwel alle kleurvormen zijn (soms duidelijk, soms vaag) donkere golvende dubbele centrale dwarslijnen aanwezig, waardoor een wortelveld, een middenveld en een zoomveld zijn te onderscheiden. Het kleurverschil tussen deze velden is doorgaans gering. In het middenveld is meestal een, soms rood- of rozeachtig getinte, bruine kleur aanwezig. In de direct aangrenzende zones domineert het grijs, terwijl in de vleugelzoom en de vleugelwortel soms weer het bruin overheerst. In het wortelveld liggen soms twee forse zwartachtige stippen en in het zoomveld een meer onregelmatige rij kleinere stippen of vlekjes, waar omheen soms een smalle grillige witachtige band ligt. In het middenveld is de niervlek zichtbaar als een donkere stip, die echter niet altijd even duidelijk is. Bij sommige exemplaren lijkt het patroon van dwarslijnen afwezig en is de voorvleugel nagenoeg effen, meestal donkergrijs van kleur. Andere vlinders hebben een zwarte wortelstreep op de voorvleugel. Het komt ook voor dat het patroon van dwarslijnen vervangen is door een overlangs patroon van zwart- en oranjeachtig bruin met grijze vegen en stroken. De vrij lange, vooruitstekende palpen vallen op.

Tot 20 mm; lichaam helder groen met smalle, groenachtig gele insnijdingen tussen de segmenten en een spaarzame, fijne, witte beharing; spiracula geelachtig met zwarte rand; kop licht geelachtig groen.

De fraaie wilgenuil (N. degenerana) is groter, heeft een bredere voorvleugel, een witte kop en witte palpen; bovendien is de voorvleugel bonter getekend met meer wit. Zie ook de kleine wilgenuil (N. asiatica). Het diamantborsteltje (Acleris cristana) en de kameleonbladroller (A. hastiana), twee microvlinders die behoren tot de familie van de bladrollers (Tortricidae), zijn kleiner en slanker; de kameleonbladroller heeft bovendien kortere palpen en het diamantborsteltje heeft een opvallend bosje omhoog staande schubben midden op de voorvleugel.

De rups van de variabele eikenuil zou verward kunnen worden met rupsen van micronachtvlinders.

Deze soort vliegt in twee generaties vanaf juni, via de overwintering tot mei. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken wilgenkatjes en bloemen van klimop. De soort is in het najaar vrij gemakkelijk uit lage takken van eiken te kloppen.

Rups: mei-september. De rups leeft in een spinsel aan het uiteinde van de takken en heeft een duidelijke voorkeur voor eiken met een warme standplaats. De verpopping vindt plaats in een stevige cocon in de vorm van een bootje, vastgemaakt aan de onderzijde of bovenzijde van een blad van de waardplant of op een tak. De soort overwintert als vlinder in de strooisellaag onder de waardplant of in naaldbomen.

Eik.

Loofbossen, duinen en parken.

Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor, vooral op de zandgronden en in de duinen. RL: niet bedreigd.

Vrij algemeen in het hele land.

Noord-Afrika en nagenoeg heel Zuid- en Midden-Europa. Naar het oosten tot Midden-Schotland en Zuid-Scandinavië. Naar het zuidoosten van Turkije, Cyprus, Libanon en Israël tot Iran en Afganistan.

Eik is de enige waardplant van deze zeer variabele soort. De nachtvlindergids toont vijf varianten en in de Skinner staan er zelfs zes.

Meer over Nederlandse namen

Nycteola: nux, nuxtos is nacht en eos is dageraad. De soort vliegt in de vroege achtend. Het is ook mogelijk dat de uitgang -eola gezien moet worden als een niet alledaagse verkleiningsvorm.
revayana: revayana is een eerbetoon aan M. Refay (18e eeuw), een Franse entomoloog.