zwartvlekwinteruil Conistra rubiginosa

De zwarte vlekjes op de voorvleugels van de zwartvlekwinteruil lijken enigszins op een pootafdruk.

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Hadeninae / Conistra rubiginosa
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Een soort die in de twintigste eeuw vrijwel uitsluitend voorkwam in het zuidoosten van het land, maar zich de laatste jaren sterk heeft uitgebreid en thans in vrijwel het hele land wordt waargenomen. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 15-16 mm. De voorvleugel van deze uil heeft een gelijkmatige grijsachtig bruine grondkleur. Kenmerkend zijn de aan de binnenzijde gedeeltelijk zwart gevulde ringvlek en de grotendeels zwart gevulde niervlek. Het zwarte deel in de niervlek wordt doorsneden door de licht gekleurde aders en lijkt daardoor enigszins op een pootafdruk.
Gelijkende soorten vlinder: Zie de nunvlinder (Orthosia gothica).; nunvlinder
Orthosia gothica
NOCTUIDAE: Hadeninae
Gelijkende soorten rups: Roodkopwinteruil (Conistra erythrocephala) en bosbesuil (Conistra vacinnii).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).; roodkopwinteruil
Conistra erythrocephala
NOCTUIDAE: Hadeninae

bosbesuil
Conistra vaccinii
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag: Oktober-eind april in één generatie; als de temperatuur voldoende hoog is, blijven de vlinders de hele winter actief. De vlinders komen matig op licht, maar goed op smeer; ze bezoeken bloemen en fruit en worden ook aangetrokken door sap van bloedende bomen. Soms worden vlinders rustend tussen opgestapelde oude dakpannen of houtblokken aangetroffen.
Levenscyclus: Rups: mei-juni. De jonge rups foerageert op de knoppen en de bloemen van de waardplant; oudere rupsen eten ook van de bladeren. De soort overwintert als vlinder.
Waardplanten: Diverse loofbomen en struiken, waaronder sleedoorn, meidoorn, sering, appel en roos; oudere rupsen eten ook van diverse kruidachtige planten.
Habitat: Loofbossen, bospaden, open plekken in het bos, houtwallen, verwilderde tuinen en boomgaarden; ook stedelijk gebied.; boomgaarden

bospaden

houtwallen

loofbossen

open plekken in het bos

stedelijke omgeving

tuinen

Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Een soort die in de twintigste eeuw vrijwel uitsluitend voorkwam in het zuidoosten van het land, maar zich de laatste jaren sterk heeft uitgebreid en thans in vrijwel het hele land wordt waargenomen. RL: niet bedreigd.
België: Vrij algemeen in het hele land en lokaal soms talrijk. Sterk toegenomen.
Mondiaal: Zuid- en Midden-Europa. Noordelijk tot de Noordzee, Zuid-Noorwegen, Zuid-Zweden, Zuid-Finland, Litouwen en Letland. Naar het oosten tot Oekraïne en Turkije (oude opgaven uit Libanon betreffen C. kasyi (boursin, 1963).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Duitse naam

Schwarzgefleckte Wintereule

Franse naam

l'Isolée , la Noctuelle silène , l'Orrhodie grise

Synoniemen

Conistra vaupunctatum, Orrhodia vaupunctatum, Dasycampa vaupunctatum, Dasycampa vau-punctatum, Conistra vau-punctatum, Orrhodia silene, Cerastis silene, Orrhodia vau-punctatum

Toelichting Nederlandse naam

De winteruilen overwinteren als vlinder.
In de ringvlek en de niervlek zitten scherp afgebakende zwarte vlekken; kenmerkend voor deze soort.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Conistra: konistra is een plaats met veel stof, een arena. Dit wijst op de spikkels op de vleugels, vooral bij C. rubiginea.
rubiginosa: robigo, rubigo is de kleur van roest, naar de grondkleur van de voorvleugels.

Auteursnaam en jaartal