berberisspanner Pareulype berberata

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt vooral voor in de duinen en lokaal op de zandgronden in het binnenland; op sommige vliegplaatsen algemeen. Er zijn vrijwel geen waarnemingen bekend uit de noordoostelijke provincies en Zeeland. RL: bedreigd.

Rode lijst

bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half april-begin september in twee generaties. De vlinders kunnen overdag opgejaagd worden van de waardplant. Ze vliegen vanaf de schemering en komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juli-oktober. De rups is overdag soms zonnend waar te nemen. De soort overwintert als pop in een losse cocon, soms in de strooisellaag maar meestal dieper in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Barberry Carpet

Duitse naam

Kleiner Berberitzenspanner

Franse naam

la Phalène de l'épine-vinette

Synoniemen

Larentia berberata, Coenotephria berberata, Cidaria berberata

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Berberisspanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Berberissoorten, ook de gekweekte, zijn de waardplanten van deze spanner. Ook de wetenschappelijke naam verwijst naar de zuurbes.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Pareulype: para is naast, belangrijke relatie; het genus Eulype: eu is goed en lupe is pijn, smart. Pareulype staat dus naast veel pijn, naast of vlakbij R. hastata.
berberata: Berberis vulgaris, zuurbes, is de waardplant.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 13-15 mm. De grondkleur van de voorvleugel is voornamelijk lichtbruin. Opvallend zijn het smalle donkerbruine bandje in de vleugelwortel en de donkere streep langs de binnenzijde van de middenband. De witachtige middenzone van deze middenband is vrij variabel. De buitenste zone van de middenband, die bij de voorrand van de vleugel donkerbruin is en in de richting van de binnenrand steeds lichter wordt, wordt begrensd door een grillige zwarte lijn. Deze lijn heeft bij de voorrand een zwartgerand scherp uitsteeksel en gaat daarna over in een diepe ronde uitstulping, die lijkt op een donkere maanvormige vlek. Ook bij afgevlogen exemplaren blijft dit kenmerk goed zichtbaar. De achtervleugel is lichtbruinachtig wit met een donkere zoom.

Gelijkende soorten vlinder

De roodbruine walstrospanner (Catarhoe rubidata) is altijd roodachtig roze van kleur, ook bij afgevlogen exemplaren. Zie ook de getekende rozenspanner (Anticlea derivata). Afgevlogen exemplaren van de koolbandspanner (Xanthorhoe designata) missen altijd de zwarte maanvormige vlek bij de voorrand.

Gelijkende soorten vlinder

getekende rozenspanner

roodbruine walstrospanner

koolbandspanner

Verspreiding

Zeldzaamheid

België

Zeldzaam. In Vlaanderen nagenoeg beperkt tot de oostelijke provincies, waar de soort wijdverbreid is (vooral in tuinen). Zeldzamer in Wallonië; ontbreekt in Henegouwen.

De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van Marokko (ssp. mauritanica Reisser, 1933) en Spanje tot Engeland; in het noorden tot Zuid-Scandinavië en de Baltische staten. Wijdverbreid in Midden-Europa; in het zuiden: het westelijke Middellandse Zeegebied, de Balkan, Klein-Azië en de Kaukasus. Ook gemeld uit de middenaziatische gebergten en uit het Oessoeri-gebied.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.