koolbandspanner Xanthorhoe designata

De verhouding tussen de hoeveelheid zwart en oranje van de middenband kan variëren bij de koolbandspanner.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Larentiinae / Xanthorhoe designata
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 11-14 mm. Goed te herkennen aan de grijswitte voorvleugel en de tamelijk smalle oranjeroze (zelden grijsachtige) middenband die afgezet is met meerdere zwarte lijnen. Deze band heeft in de buitenste rand vlak bij de voorrand twee naar buiten uitstekende tanden; de band loopt in de richting van de binnenrand smal toe en heeft vaak een dikke zwarte bovenrand. De kleur kan variëren, in het bijzonder de verhouding tussen het zwart en het oranjeroze van de middenband.
Gelijkende soorten rups: Springzaadbandspanner (Xanthorhoe biriviata), bruine vierbandspanner (Xanthorhoe spadicearia), vierbandspanner (Xanthorhoe ferrugata), grote vierbandspanner (Xanthorhoe quadrifasiata), geoogde bandspanner (Xanthorhoe montanata), zwartbandspanner (Xanthorhoe fluctuata), scherphoekbandspanner (Euphyia unangulata) en egale bosrankspanner (Horisme tersata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).; grote vierbandspanner
Xanthorhoe quadrifasiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bruine vierbandspanner
Xanthorhoe spadicearia
GEOMETRIDAE: Larentiinae

scherphoekbandspanner
Euphyia unangulata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

egale bosrankspanner
Horisme tersata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

geoogde bandspanner
Xanthorhoe montanata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

vierbandspanner
Xanthorhoe ferrugata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

zwartbandspanner
Xanthorhoe fluctuata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

springzaadbandspanner
Xanthorhoe biriviata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag: Half april-eind augustus in twee generaties. De vlinders worden overdag soms opgejaagd uit struiken en lage vegetatie en komen geregeld op licht.
Levenscyclus: Rups: juni-juli en eind augustus-oktober. De soort overwintert als pop in een cocon in de strooisellaag.
Waardplanten: Diverse kruidachtige planten zoals herik en raket. In UK en Finland ook op koolzaad en broccoli.
Habitat: Vooral graslanden, natte heiden, bossen en struwelen.; bossen

graslanden

natte heiden

struwelen

Zeldzaamheid: Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België: Vrij algemeen in het hele land.
Mondiaal: Dezelfde verspreiding als X. biriviata maar ook vastgesteld op IJsland. Niet op de Balkan, wel in het westen van Centraal-Azië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Flame Carpet

Duitse naam

Kohl-Blattspanner

Synoniemen

Larentia designata, Epirrhoe designata, Cidaria designata, Cidaria propugnata

Toelichting Nederlandse naam

De bandspanners hebben een bandtekening dwars over de vleugels.
Koolbandspanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw). De achtergrond van kool is niet duidelijk.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xanthorhoe: xanthos is geel en rhoe is een stroom, een rivier; verwijzend naar de gelige kronkellijnen die een aantal soorten van dit genus kenmerken.
designata: designo is duidelijk maken; waarschijnlijk doelend op de mediane lijn die duidelijker uitkomt dan de andere lijnen op de vleugels.

Auteursnaam en jaartal