bruine bosbesuil Xylena solidaginis

Overdag rust de bruine bosbesuil vaak met de kop naar beneden op een boomstam en lijkt op een afgebroken takje.

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Hadeninae / Xylena solidaginis
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Zeldzaam. Komt vrijwel uitsluitend voor op de Veluwe; slechts een enkele waarneming daarbuiten. RL: kwetsbaar.
Rode lijst: kwetsbaar

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 18-21 mm. In rust valt deze uil nauwelijks op vanwege de sterke gelijkenis met een afgebroken takje. De vlinder rust met de kop naar beneden tegen de stengel of de stam van de waardplant, houdt de vleugels strak om het lichaam gevouwen en het lichaam iets opgericht van de ondergrond. De smalle staalgrijs met witte voorvleugel is enigszins hoekig. De niervlek is groot en opvallend en de golflijn is in het midden getand. Vanuit de golflijn wijzen enkele zwarte pijlvlekken naar binnen. Er is weinig variatie; sommige exemplaren hebben een duidelijke donkere middenband.
Gelijkende soorten vlinder: De roetvlek (Xylena exsoleta) is groter en heeft een donkerbruin borststuk.; roetvlek
Xylena exsoleta
NOCTUIDAE: Hadeninae
Gelijkende soorten rups: Grote bosbesuil (Eurois occulta).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).; grote bosbesuil
Eurois occulta
NOCTUIDAE: Hadeninae

Vliegtijd en gedrag: Begin augustus-begin oktober in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen van vooral struikhei en kruiskruid. Overdag rusten ze vaak laag op een naaldboomstam.
Levenscyclus: Rups: april-juli. De rups rust op de waardplant. De verpopping vindt plaats in een cocon in een holletje in de grond of onder mos. De soort overwintert als ei.
Waardplanten: Vooral struikhei, bosbes, berendruif, wilde gagel, wilg en berk.
Habitat: Vochtige heiden en dennenbossen met een ondergroei van bosbes.; naaldbossen

natte heiden

Zeldzaamheid: Zeldzaam. Komt vrijwel uitsluitend voor op de Veluwe; slechts een enkele waarneming daarbuiten. RL: kwetsbaar.
België: Zeer zeldzaam en zeer lokaal; beperkt tot de veengebieden van de Hoge Ardennen in Luik en Luxemburg.
Mondiaal: Wijdverbreid in Noord- en Midden-Europa, naar het noorden tot boven de poolcirkel. Ontbreekt in veel streken van Zuid-Europa. De zuidgrens van het zeer verbrokkelde areaal: Midden-België, West-Frankrijk, de zuidelijke Alpen en op de Balkan tot Zuidwest-Bulgarije. Noord- en Midden-Azië tot Japan. Oude opgaven uit Noord-Amerika hebben betrekking op L. germana (Morrison, 1874) wat vroeger een ondersoort van solidaginis was (Mikkola, Lafontaine & Kononenko 1991).
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Golden-rod Brindle

Duitse naam

Rollflügel-Holzeule

Franse naam

la Noctuelle de la verge-d'or

Synoniemen

Calocampa solidaginis, Xanthia solidaginis, Lithomoia solidaginis

Toelichting Nederlandse naam

Bosbes is een van de waardplanten van de bruine bosbesuil.
Deze soort zou bruiner zijn dan de echte bosbesuil. Hij is in ieder geval veel lichter van kleur, maar bruiner?

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Xylena: xulon, xulinos is hout, een naam die Linnaeus noemt bij de beschrijving van X. exsoleta en die eerder door Hübner werd genoemd in zijn Tentamen (1806).
solidaginis: Solidago virgaurea is guldenroede, hetgeen echter niet de waardplant is van deze soort.

Auteursnaam en jaartal