donker brandnetelkapje Abrostola triplasia

Brandnetel en hop zijn de waardplanten van het donker brandnetelkapje, dat onder andere in tuinen voorkomt.
Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Plusiinae / Abrostola triplasia
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 14-18 mm. De voorvleugel van deze uil is donkerbruin of zwartachtig bruin met een strokleurig of lichtbruin wortelveld. Er is doorgaans weinig contrast tussen de kleur van het middenveld en die van het zoomveld. De zwart omlijnde uilvlekken hebben dezelfde kleur als de ondergrond en zijn daardoor relatief onopvallend. De zwarte centrale dwarslijnen zijn afgezet met een opvallende brede roodachtig bruine rand; de gebogen binnenste dwarslijn is enigszins onregelmatig en heel fijn gegolfd. De golflijn en de vlek in de binnenrandhoek zijn strokleurig grijs. Van voren gezien lijkt het alsof deze uil een bruin brilletje op heeft; bovendien is vanaf de voorkant een bosje rechtopstaande haren te zien op de bovenkant van het borststuk.

Kenmerken rups

Tot 35 mm; lichaam met een bult op segment elf; kleur groen, groenachtig bruin of purperachtig bruin met op de rugzijde van de segmenten vier, vijf en elf een zwartachtige, ruitvormige vlek; over de spiracula een witachtige lengtestreep; kop lichtgroen of bruin met aan weerszijden een donkere band.

Gelijkende soorten vlinder

Het brandnetelkapje (A. tripartita) heeft een zilvergrijs wortelveld, meestal met witte schubben, en een gebogen, in plaats van een gegolfde, binnenste dwarslijn; de vaak verbonden uilvlekken zijn zwart omrand en opvallend. De golflijn en de vlek in de binnenrandhoek zijn meestal meer witachtig van kleur; de golflijn doorkruist een zwarte veeg in de vleugelpunt. Het brandnetelkapje heeft een grijs in plaats van een bruin brilletje. Let ook op verwarring vanwege de 'oude' soortnaam van Abrostola tripartita (namelijk triplasia).

brandnetelkapje
Abrostola tripartita
NOCTUIDAE: Plusiinae

Gelijkende soorten rups

Brandnetelkapje (Abrostola tripartita).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

brandnetelkapje
Abrostola tripartita
NOCTUIDAE: Plusiinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-begin oktober in twee, soms drie generaties. De vlinders vliegen vanaf de schemering en bezoeken bloemen; ze komen zowel op licht als op smeer.

Levenscyclus

Rups: juni-november. De rups is zowel overdag als ´s nachts actief en rust op de waardplant. De soort overwintert als pop in een cocon in een opgerold blad van de waardplant.

Waardplanten

Brandnetel en hop.

Habitat

Allerlei gebieden; ook tuinen.

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Algemeen in het hele land.

Mondiaal

Noord-Afrika (Marokko, Algerije) en heel Europa van de Middellandse zee tot Zuid-Noorwegen, Midden-Zweden en Zuid-Finland. In het Middellandse zeegebied moet de areaalgrens nog worden herzien i.v.m. de nieuwe soort A. agnorista (Dufay, 1956). Azië: van Klein-Azië tot Oost-Siberië en tot het Amoer-Oessoeri-gebied.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Dark Spectacle
Duitse naam
Dunkelgraue Nessel-Höckereule
Franse naam
les Lunettes , la Noctuelle de l'ortie
Synoniemen
Abrostola trigemina
Toelichting Nederlandse naam

Een belangrijke waardplant van deze soort is brandnetel. Een harig kapje op de kop.
Deze soort is iets donkerder dan het echte brandnetelkapje.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Abrostola: een vergissing; het had habrostola moeten zijn; deze wijziging werd voorgesteld door Sodoffsky (1837) en overgenomen door enige andere auteurs. Habros is mooi, gratieus en stole is een jurk. De soorten binnen dit genus zien er attractief uit.
triplasia: triplacius is drievoudig. Linnaeus schrijft dat de ante- en postmediane lijnen de vleugel verdelen in drie delen. Ook zijn er drie blauwgrijse uilevlekken binnen het mediane gebied.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

harige voorjaarsuil
Brachionycha nubeculosa

variabele herfstuil
Agrochola lychnidis

grote piramidevlinder
Amphipyra perflua

geelbruine houtuil
Lithophane socia

zwartpuntvolgeling
Noctua orbona

zuidelijk eikenuiltje
Dryobota labecula

alle soorten uit deze familie