esdoorndwergspanner Eupithecia inturbata

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Larentiinae / Eupithecia inturbata
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid: Vrij algemeen. Een soort die sinds 1989 bekend is uit de duinstreek van Zuid-Holland. Sindsdien wordt de soort vaker waargenomen, eerst vooral in Zuid-Limburg, maar tegenwoordig komt de soort verspreid over het hele land voor. RL: gevoelig.
Rode lijst: gevoelig

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 8-10 mm. Lijkt qua grootte en tekening veel op de wilgendwergspanner (E. tenuiata); de voorvleugel is echter iets smaller en minder afgerond. De voorvleugel heeft een bruinachtig grijze grondkleur met vooral in het middenveld vaak iets okergeel; de tekening is goed ontwikkeld en vrij vlekkerig. De donkere middenstip is meestal goed zichtbaar, maar bij krachtig getekende exemplaren soms onduidelijk. De golflijn is vooral bij de binnenrandhoek duidelijk zichtbaar. In het zoomveld bevinden zich drie donkere vlekken: één in de vleugelpunt, één vlak daarnaast en één iets grotere in de binnenrandhoek. De zwarte onderbroken franjelijn langs de achterrand van de voor- en achtervleugel is altijd goed te zien, ook bij afgevlogen exemplaren.
Kenmerken rups: 15-16 mm. Lijf lichtgroen met in het midden van de rug een rij roodachtig bruine of donkergroene ruitjestekens. Ook vage bleke groene lijntjes subdorsaal en in het stigmagebied.
Gelijkende soorten vlinder: De wilgendwergspanner (E. tenuiata) is meestal iets donkerder en heeft een meer afgeronde voorvleugel. De bosrankdwergspanner (E. haworthiata) is donkerder en bruiner, terwijl de eerste segmenten van het achterlijf aan de bovenkant en opzij een roodachtige of oranje tint hebben; heeft hoogstens een vage aanduiding van een middenstip. De hengeldwergspanner (E. plumbeolata) is lichter, meer egaal bruinachtig en heeft geen duidelijke middenstip en golflijn.De gewone dwergspanner (E. vulgata) is groter en bruiner en de dwarslijn die langs de middenstip loopt maakt een vrij scherpe knik bij de voorrand. Zie ook de paardenbloemspanner (Idaea seriata).; hengeldwergspanner
Eupithecia plumbeolata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

wilgendwergspanner
Eupithecia tenuiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

bosrankdwergspanner
Eupithecia haworthiata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

gewone dwergspanner
Eupithecia vulgata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

paardenbloemspanner
Idaea seriata
GEOMETRIDAE: Larentiinae
Gelijkende soorten rups: De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Vliegtijd en gedrag: Juli-augustus in één generatie. De vlinders komen op licht.
Levenscyclus: Rups: april-half mei. De soort overwintert als ei op de waardplant. De verpopping vindt plaats in een cocon tussen de bloemen van de waardplant of in de strooisellaag.
Waardplanten: Bloeiwijze van de Spaanse aak.
Habitat: Bossen en struwelen, vaak op kalkrijke bodem.; bossen

struwelen

Zeldzaamheid: Vrij algemeen. Een soort die sinds 1989 bekend is uit de duinstreek van Zuid-Holland. Sindsdien wordt de soort vaker waargenomen, eerst vooral in Zuid-Limburg, maar tegenwoordig komt de soort verspreid over het hele land voor. RL: gevoelig.
België: Zeer zeldzaam, maar in opmars. Recent waargenomen in alle Belgische provincies, behalve Waals-Brabant.
Mondiaal: De esdoorndwergspanner komt voor in Midden-Europa, Groot-Brittannië en Zuid-Scandinavië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Duitse naam

Feldahorn-Blütenspanner

Franse naam

l'Eupithécie de l'érable , l'Eupithécie paisible

Synoniemen

Tephroclystia inturbata

Toelichting Nederlandse naam

Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.
De spaanse aak, een esdoornsoort, is de waardplant van deze dwergspanner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.
Inturbata: inturbatus is niet verwarrend, vanwege het relatief duidelijke vleugelpatroon.

Auteursnaam en jaartal