bosspanner Scopula immutata

De zwarte middenstip is altijd aanwezig op de achtervleugel van de bosspanner; op de voorvleugel kan deze ontbreken.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Sterrhinae / Scopula immutata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst
niet bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-13 mm. Het mannetje van de bosspanner heeft draadvormige antennen en tamelijk afgeronde roomwitte vleugels die een min of meer gele zweem kunnen hebben. De vleugels zijn meestal dun bestrooid zijn met zwarte schubben. De lichtbruine dwarslijnen zijn vaak ook iets geelachtig. Ze hebben een licht gegolfd en gebogen verloop, en meestal springt geen van de lijnen eruit qua duidelijkheid; het meest onduidelijk is de binnenste dwarslijn. Bij het vrouwtje is de grondkleur aanzienlijk witter, de tekening contrastrijker en de voorvleugel puntiger. Op de achtervleugel is altijd een duidelijke zwarte middenstipaanwezig. De middenstip op de voorvleugel kan net zo duidelijk zijn als op de achtervleugel, maar is soms vaag of afwezig. Opvallend bij deze soort is de donkere franje. Een duidelijke franjelijn is afwezig, soms zijn vaag stipjes zichtbaar.

Gelijkende soorten vlinder

De roomkleurige stipspanner (S. floslactata) is meestal groter en vertoont een duidelijke knik in de voorrand nabij de vleugelpunt; verder zijn de dwarslijnen bij de deze soort grilliger. Zie ook de zwartstipspanner (S. nigropunctata), de witroze stipspanner (S. emutaria), de moerasstipspanner (S. corrivalaria) en de crème stipspanner (S. ternata).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen zeven Scopula- en drie Idaea-soorten.

zwartstipspanner
Scopula nigropunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

crème stipspanner
Scopula ternata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

moerasstipspanner
Scopula corrivalaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

roomkleurige stipspanner
Scopula floslactata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

witroze stipspanner
Scopula emutaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Gelijkende soorten rups

Zwartstipspanner (Scopula nigropunctata), prachtstipspanner (Scopula marginepunctata), ligusterstipspanner (Scopula imitaria),witroze stipspanner (Scopula emutaria), roomkleurige stipspanner (Scopula floslactata), crème stipspanner (Scopula ternata) en vals witje (Siona lineata).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

zwartstipspanner
Scopula nigropunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

witroze stipspanner
Scopula emutaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

ligusterstipspanner
Scopula imitaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

roomkleurige stipspanner
Scopula floslactata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

crème stipspanner
Scopula ternata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

prachtstipspanner
Scopula marginepunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

vals witje
Siona lineata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag

Begin juni-eind augustus in één generatie; in gunstige jaren een partiële tweede generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen in kleine aantallen op licht.

Levenscyclus

Rups: juli-mei. De soort overwintert als rups in de strooisellaag en verpopt zich daar ook.

Waardplanten

Diverse kruidachtige planten. In het buitenland genoemd: grote weegbree, hondsviooltje, moerasspirea en valeriaan.

Habitat

Vooral vochtige graslanden, heiden en moerassen met een weelderige vegetatie.

Zeldzaamheid

Algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen. Wijdverbreid in het hele land.

Mondiaal

Van het Iberisch Schiereiland via West- en Midden-Europa (inclusief de Britse eilanden) en de gematigde zone tot het Amoergebied en Sachalin (ssp. contramutata Prout 1913). Naar het noorden tot boven de poolcirkel en in het zuiden: Midden-Italië, de Balkan, de Kaukasus en Kazachstan.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Lesser Cream Wave
Duitse naam
Vierpunkt-Kleinspanner
Franse naam
la Phalène des pâturages , l'Acidalie invariable
Oud Nederlandse naam
weidespanner
Synoniemen
Acidalia immutata, Sterrha immutata
Toelichting Nederlandse naam

Bosspanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw). Daar heet dit spannertje nog Boschmetertje.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Scopula: scopula is een kleine borstel. Bedoeld wordt een uitschuifbaar schubbenborsteltje op het scheenbeen van een aantal mannetjes van dit genus.
immutata: immutatis is onveranderd. Vleugels die zowel aan boven- als aan onderzijde wit zijn.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

getande spanner
Odontopera bidentata

malvabandspanner
Larentia clavaria

lariksspanner
Macaria signaria

berkenoogspanner
Cyclophora albipunctata

walstrospanner
Costaconvexa polygrammata

speerpuntspanner
Rheumaptera hastata

alle soorten uit deze familie