geelbruine tandvlinder Notodonta torva

Een zeer zeldzame soort van vochtige bossen en laagveenmoerassen is de geelbruine tandvlinder.
Familie
tandvlinders (NOTODONTIDAE)
Onderfamilie
Notodontinae / Notodonta torva
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort is verspreid over het land slechts af en toe waargenomen.

Rode lijst
verdwenen

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 19-25 mm. De bruinachtig grijze voorvleugel heeft vaak een grof aandoend uiterlijk doordat deze bestoven is met geelachtige schubben. Over de voorvleugel lopen twee onregelmatige donkerdere dwarslijnen en de langwerpige lichte middenstip heeft een donkere kern. Het mannetje is iets kleiner en donkerder dan het vrouwtje. De kleur kan variëren.

Kenmerken rups

Tot 40 mm; lichaam varieert in kleur van grijs tot geelachtig bruin of donker purperachtig bruin; op de rugzijde van de segmenten vijf en zes opvallende bulten en op segment elf een kleinere bult; over de rug een donker purperachtig bruine middenband, die naar de staart toe verbleekt; over de spiracula een witachtige lengtestreep; kop witachtig met zwartachtig bruine stippen.

Gelijkende soorten vlinder

De dromedaris (N. dromedarius) heeft altijd een lichte geelachtige vlek aan de voorrand van de vleugelwortel. Ongewoon effen exemplaren van de eikentandvlinder (Peridea anceps) vertonen qua kleur veel gelijkenis, maar zijn groter.

dromedaris
Notodonta dromedarius
NOTODONTIDAE: Notodontinae

eikentandvlinder
Peridea anceps
NOTODONTIDAE: Notodontinae

Gelijkende soorten rups

Wilgentandvlinder (Notodonta tritophus) en kameeltje (Notodonta ziczac).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

wilgentandvlinder
Notodonta tritophus
NOTODONTIDAE: Notodontinae

kameeltje
Notodonta ziczac
NOTODONTIDAE: Notodontinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties. De vlinders komen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni en augustus-september. De soort overwintert als pop in een losse cocon op of in de grond.

Waardplanten

(Ratel)populier en mogelijk berk.

Habitat

Vochtige bossen en laagveenmoerassen.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. De soort is verspreid over het land slechts af en toe waargenomen.

België

Zeldzaam, maar wijdverbreid ten zuiden van Samber en Maas.

Mondiaal

Van Oost-Frankrijk via Midden- en Noord-Europa en via de gematigde zone tot Oost-Azië (Japan) en Noord-Amerika. In het zuiden loopt de areaalgrens ten noorden van de Balkan tot de Zwarte Zee. In het noorden door Scandinavië tot aan de poolcirkel.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Large Dark Prominent
Duitse naam
Gelbbrauner Zahnspinner
Franse naam
la Demi-Lune grise
Synoniemen
Notodonta tritophus
Toelichting Nederlandse naam

De geelbruine tandvlinder heeft een grijze grondkleur. De Duitse naam is Gelbbrauner Zahnspinner.
Tandvlinders hebben aan de voorvleugel een uitstulping die in rust als een tand boven de vlinder uitsteekt.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Notodonta: notos is de achterkant en odous, odostos is een tand; naar de dorsale schubbenpluimen op de voorvleugels die naar voren komen als de vleugels in rust zijn. Het is waarschijnlijk dat Ochsenheimer ook de bulten op de rupsrug van een aantal soorten in gedachten had.
torva: torvus is droefgeestis, bars, naar de sombere kleur van deze soort.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1803)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie tandvlinders (NOTODONTIDAE)

berkenhermelijnvlinder
Furcula bicuspis

zuidelijke tandvlinder
Drymonia velitaris

populierentandvlinder
Gluphisia crenata

eikentandvlinder
Peridea anceps

gestreepte tandvlinder
Drymonia dodonaea

alle soorten uit deze familie