geelschouderspanner Ennomos alniaria

De geelschouderspanner met zijn kanariegele borststuk is een gewone soort van bossen, struwelen en parken.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Ennominae / Ennomos alniaria
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.
Rode lijst: kwetsbaar

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 16-20 mm. In de meeste gevallen onderscheidt het helder kanariegele borststuk deze spanner van de andere Ennomos-soorten. Verder vertoont de buitenste dwarslijn op de voorvleugel een vrij sterke kromming en bereikt deze lijn in een geleidelijke boog de voorrand. De afstand van deze lijn tot de vleugelpunt is in verhouding kleiner dan bij de andere Ennomos-soorten. Gewoonlijk is de middenstip duidelijk aanwezig. De grondkleur is doorgaans oranjegeel (soms donkerder) met een variabele donkere spikkeling; er komen echter ook vaalgele exemplaren voor.
Kenmerken rups: Tot 50 mm; vrij slank, versmald naar de kop; lichaam roodachtig bruin met donkere purperachtig bruine tekening op rug en flanken en soms met een groene zweem op de onderzijde; op de rugzijde van segment vijf een duidelijke uitwas; kop bruin
Gelijkende soorten vlinder: Bij het geelblad (E. quercinaria) heeft de buitenste dwarslijn een kronkel bij de voorrand en is er geen contrast tussen het borststuk en de rest van de vlinder. Bij de essenspanner (E. fuscantaria) en de gehakkelde spanner (E. erosaria) is de buitenste dwarslijn veel minder gekromd; bovendien is bij de egalere gehakkelde spanner de middenstip vaag of afwezig. Beide soorten hebben een (licht)bruin borststuk. Zie ook de iepentakvlinder (E. autumnaria).; geelblad
Ennomos quercinaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

gehakkelde spanner
Ennomos erosaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

essenspanner
Ennomos fuscantaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

iepentakvlinder
Ennomos autumnaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag: Half juli-half oktober in één generatie. De vlinders komen goed op licht.
Levenscyclus: Rups: mei-juli. De rups is vooral ´s nachts actief en verpopt zich in de strooisellaag of vastgesponnen aan kleine planten. De soort overwintert als ei op de waardplant.
Waardplanten: Diverse loofbomen en struiken, waaronder els, bosbes, berk, wilg en sleedoorn.
Habitat: Bossen, struwelen en parken; ook tuinen, maar meestal niet in dicht bebouwd gebied.; bossen

parken

struwelen

tuinen

Zeldzaamheid: Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.
België: Vrij algemeen in het hele land, maar doorgaans waargenomen in lage aantallen. In Wallonië vooral ten zuiden van Samber en Maas.
Mondiaal: Verbreiding als bij quercinaria; in het zuiden Italië en Griekenland maar niet op de Balkan en op de eilanden van de Middellandse Zee; in het noorden tot Midden-Scandinavië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Canary-shouldered Thorn

Duitse naam

Erlen-Zackenrandspanner

Franse naam

l'Ennomos du tilleul

Oud Nederlandse naam

elzentakspanner, iepentakvlinder

Synoniemen

Deuteronomos alniaria, Eugonia alniaria, Ennomos canaria, Eugonia canaria, Ennomos tiliaria

Toelichting Nederlandse naam

Het prachtig geelbehaarde borststuk is kenmerkend voor deze spanner. Ook de Engelse naam wijst op het gele borststuk.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Ennomos: ennomos is wettelijk, binnen de wet en door Treitschke vertaald met 'rechtmässig', legaal; hij beschouwde dit genus als de omvatter van de echte Geometriden terwijl dan de andere genera de mindere spanners (buiten de wet) bevatten.
alniaria: Alnus is het plantengenus els, correct door Linnaeus aangewezen als een waardplant.

Auteursnaam en jaartal