essenspanner Ennomos fuscantaria
Ga direct naar:
Basis
Familie
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Wordt op slechts enkele plaatsen verspreid over het land gezien, vooral in Zuid-Limburg. RL: bedreigd.
Rode lijst
bedreigd
Levenswijze
Vliegtijd en gedrag
Eind juli-half oktober in één generatie. De vlinders komen op licht; verder worden ze zelden gezien.
Levenscyclus
Rups: mei-juli. De rups verpopt zich tussen aaneengesponnen bladeren van de waardplant. De soort overwintert als ei op de waardplant.
Verspreiding
Vliegtijd
Benaming
Engelse naam
Dusky Thorn
Duitse naam
Eschen-Zackenrandspanner
Franse naam
l'Ennomos du frêne
Synoniemen
Deuteronomos fuscantaria, Eugonia fuscantaria
Meer
Toelichting Nederlandse naam
De es is de belangrijkste waardplant van deze spannersoort.
Toelichting wetenschappelijke naam
Ennomos: ennomos is wettelijk, binnen de wet en door Treitschke vertaald met 'rechtmässig', legaal; hij beschouwde dit genus als de omvatter van de echte Geometriden terwijl dan de andere genera de mindere spanners (buiten de wet) bevatten.
fuscantaria: fuscus is donker worden, naar het purper-bestoven deel van het subterminale gebied van de voorvleugel.
Auteursnaam en jaartal
(Haworth, 1809)
Herkenning
Kenmerken vlinder
Voorvleugellengte: 17-21 mm. Deze Ennomos-soort onderscheidt zich over het algemeen door de lila-achtig grijze of grijsbruine zweem tussen de buitenste dwarslijn en de achterrand. De lijnen op de voorvleugel variëren enigszins van vorm. Zwarte spikkeling ontbreekt.
Kenmerken rups
Tot 40 mm; slank, geelachtig groen met geelachtige ringen tussen de segmenten; soms met roodachtig bruine tekening op rug en flanken; op de rugzijde van de segmenten vijf, zes, acht en elf kleine uitwassen. Het groen van de jonge rupsjes is veel donkerder.
Gelijkende soorten vlinder
De gehakkelde spanner (E. erosaria) mist de lila-achtige zweem bij de achterrand. Zie ook de iepentakvlinder (E. autumnaria), het geelblad (E. quercinaria) en de geelschouderspanner (E. alniaria).
Gelijkende soorten rups
De jonge rups van de essenspanner lijkt op rupsen van de bessentakvlinder (Eulithis mellinata), op rupsen van het geel spannertje (Hydrelia flammeolaria) en op jonge rupsen van het geelblad (Ennomos quercinaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).
Gelijkende soorten vlinder
Gelijkende soorten rups
Verspreiding
Zeldzaamheid
Zeldzaam. Wordt op slechts enkele plaatsen verspreid over het land gezien, vooral in Zuid-Limburg. RL: bedreigd.
België
Zeldzaam in Vlaanderen. Wijdverbreid in West-Vlaanderen en de zuidelijke helft van Oost-Vlaanderen. Enkele vindplaatsen in Limburg (Haspengouw en Voeren). In Wallonië zeer zeldzaam en recent enkel waargenomen in Henegouwen en Luik.
De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).
Mondiaal
Verspreiding als bij alniaria maar nu ook in Noord-Afrika (ssp. algeriensis Prout, 1929) en niet op de Balkan; in het noorden tot Zuid-Scandinavië.
Trends
Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
Actualiteiten
Ontdek meerBlijf op de hoogte
Ontvang vlindernieuwsWord donateur
Steun De Vlinderstichting
