grasklokjesdwergspanner Eupithecia impurata

Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Eupithecia impurata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Er zijn slechts enkele waarnemingen bekend, voornamelijk uit de periode 1990-1992. In 2000 is de soort nog in Friesland en Drenthe gezien.

Rode lijst
verdwenen

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 17-19 mm. De voorvleugel van deze dwergspanner is tamelijk breed en heeft een lichte grijsachtige grondkleur; langs de achterrand is de vleugel iets donkerder. Op de voorvleugel bevinden zich veel grillige witte en donkere dwarslijnen en een donkere middenstip. Langs de buitenste dwarslijn bevinden zich zwarte, naar binnen gerichte pijlvlekjes op de aderen. De voorvleugel maakt een fijn vlekkerig, gemarmerde indruk. Vaak loopt over de aders een zwart-wit streepjespatroon. De achtervleugel heeft hetzelfde patroon en dezelfde kleur als de voorvleugel, alleen de middenstip is kleiner en minder opvallend.

Kenmerken rups

Ter Haar: Rups lang en slank met duidelijke geledingen, vuil okergeel, vaak beengeel of roodachtig; ruglijn zeer fijn, zwartachtig; de eerste ring met lichtere en donkere lengtelijnen; op de rug ruitvormige, min of meer afgeronde, zwartacfhtige figuren, die vaak, vooral op 7 en 8, de vorm van een lier aannemen; verdere lengtelijnen ongelijk van dikte.

Gelijkende soorten vlinder

De guldenroededwergspanner (E. virgaureata) en de lariksdwergspanner (E. lariciata) hebben een wit vlekje op het borststuk. Bij de grijze dwergspanner (E. subfuscata) ontbreken de zwart-witte streepjes op de aders doorgaans en lijkt de voorvleugel minder vlekkerig gemarmerd. De jeneverbesdwergspanner (E. pusillata) heeft meestal bruinere en egalere voorvleugels. De heidedwergspanner (E. satyrata) heeft vaak smallere voorvleugels en een duidelijkere witte vlek in de binnenrandhoek van de voorvleugel. Bij twijfel met behulp van genitaliënonderzoek te determineren.

guldenroededwergspanner
Eupithecia virgaureata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

grijze dwergspanner
Eupithecia subfuscata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

lariksdwergspanner
Eupithecia lariciata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

jeneverbesdwergspanner
Eupithecia pusillata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

heidedwergspanner
Eupithecia satyrata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Eupithecia-soorten lijken veel op elkaar. Bij determinatie kan de waardplant een handig hulpmiddel zijn.

Vliegtijd en gedrag

Half juni-begin augustus in één generatie.

Levenscyclus

Rups: augustus. De rups verbergt zich overdag dicht bij de grond. De rups eet van de bloemen en de zaden van de waardplant.

Waardplanten

Klokjes, met name klokjes die tussen rotsen of oude muren groeien.

Zeldzaamheid

Zeer zeldzaam. Er zijn slechts enkele waarnemingen bekend, voornamelijk uit de periode 1990-1992. In 2000 is de soort nog in Friesland en Drenthe gezien.

België

Verdwenen. Slechts enkele oude meldingen uit Brabant en Luik.

Mondiaal

Van West-Europa via Midden- en Oost-Europa tot Voor-Azië. Niet in Scandinavië en op de Britse eilanden; in het zuiden tot de Middellandse Zeelanden.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Duitse naam
Felsrasen-Glockenblumen-Blütenspanner
Franse naam
l'Eupithécie impure
Synoniemen
Tephroclystia impurata, Eupithecia germanicata
Toelichting Nederlandse naam

Alle soorten uit het Genus Eupithecia plus nog een aantal andere kleine spanners zijn samengebracht onder de groepsnaam dwergspanner.
De rups van deze dwergspanner leeft van de vruchten van het grasklokje.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Eupithecia: eu is goed, goedig en pithex, pithekos is een dwerg. De vlinders hebben een aantrekkelijk uiterlijk en zijn klein. Haworth schrijft: mooie vlinders, als ze rusten zien ze er prachtig uit: de vleugels gespreid en vlak, elegant gedrukt tegen de ondergrond; eigenlijk helemaal ontworpen om ze in vlinderkasten te verzamelen.

Auteursnaam en jaartal
(Hübner, 1813)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

hopdwergspanner
Eupithecia assimilata

zoomstipspanner
Scopula umbelaria

zuidelijke stipspanner
Idaea trigeminata

strooiselstipspanner
Idaea laevigata

koekoeksbloemspanner
Perizoma affinitata

moerasstipspanner
Scopula corrivalaria

alle soorten uit deze familie