grauwe borstel Gynaephora fascelina

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt verspreid voor op de zandgronden in het binnenland, in de duinen en op de Waddeneilanden; in andere delen van het land ook af en toe een waarneming. RL: niet bedreigd.

Rode lijst

niet bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Half mei-eind augustus in één generatie. De vlinders vliegen ´s nachts en komen op licht. Ze worden af en toe overdag rustend in de hei gevonden.

Levenscyclus

Rups: augustus-mei. De soort overwintert als jonge rups in een zijdeachtig spinsel aan de waardplant, vaak met enkele rupsen bij elkaar.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Dark Tussock

Duitse naam

Rötlichgraür Bürstenspinner

Franse naam

le Bombyx porte-brosses

Oud Nederlandse naam

borstelrupsvlinder

Synoniemen

Dicallomera fascelina, Dasychira fascelina, Olene fascelina, Orgyia fascelina, Calliteara fascelina,

Meer

Toelichting Nederlandse naam

Grauwe borstel is een al lang bestaande naam en wordt al gebruikt door Ter Haar in 'Onze vlinders'.
De rups van deze soort heeft een paar borstels op de rug in de kleuren wit en zwart. Vergeleken met de borstels van de meriansborstel zijn deze grauw.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Gynaephora: betekent 'vrouwtjes zoeker', wat refereert aan het gedrag van de mannetjes. De vrouwtjes vliegen zelden, maar er wordt gezegd dat ze de mannetjers oproepen. Mannetjes vliegen dan snel op zoek naar de vrouwtjes.
fascelina: fasciculus is een bundeltje, naar de 'polletjes' beharing op de rug van de rups, in detail beschreven door Linnaeus.

Auteursnaam en jaartal

(Linnaeus, 1758)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-28 mm. Deze nachtvlinder heeft een karakteristieke rusthouding waarin de ruig behaarde voorpoten ver naar voren gestrekt zijn. De grijze voorvleugel is zwart bespikkeld en heeft enkele onregelmatige zwarte dwarslijnen met meestal oranje vlekjes. Op het borststuk bevinden zich twee oranje vlekken en de antennen van het mannetje zijn grijs geveerd.

Kenmerken rups

Tot 40 mm; lichaam zwart, overdekt met lange grijze haarborstels en korte okerkleurige haren; segment vier tot zeven elk met een opvallende zwart en grijsachtig witte haarborstel op het midden van de rug; segment één met een paar naar voren wijzende borstels van lange zwarte haren en segment elf met een identieke maar naar achteren wijzende haarborstel op het midden van de rug; kop zwart.

Gelijkende soorten vlinder

De meriansborstel (Calliteara pudibunda) mist de oranje vlekken op het borststuk en op de voorvleugel. Zie ook de eekhoorn (Stauropus fagi).

Gelijkende soorten vlinder

eekhoorn

meriansborstel

Verspreiding

Zeldzaamheid

Vrij zeldzaam. Komt verspreid voor op de zandgronden in het binnenland, in de duinen en op de Waddeneilanden; in andere delen van het land ook af en toe een waarneming. RL: niet bedreigd.

België

Zeldzaam in de Kempen en aan de westkust; elders in Vlaanderen verdwenen. In Wallonië zeer zeldzaam en sterk achteruitgegaan, recent enkel waargenomen in Luik, vroeger bekend uit alle Waalse provincies.

De soort staat als Bedreigd op de Rode Lijst van Vlaanderen (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Van het Iberisch schiereiland via West- en Midden-Europa, inclusief de Britse eilanden, oostwaarts tot Oost-Azië (Amoergebied). Naar het noorden in Scandinavië tot boven de poolcirkel. Naar het zuiden via Noord-Italië en de Noord-Balkan tot Turkije en Midden-Azië. Daar is D. fascelina opgedeeld in meerdere geografische ondersoorten zoals ssp nivalis (Staudinger) in West-Toerkestan en spp. salangi (Ebert) in Afganistan.

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.