halvemaanvlinder Selenia tetralunaria

In rust zijn de maanvormige vlekjes van de halvemaanvlinder zichtbaar op de onderkant van de vleugels.

Familie: spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie: Ennominae / Selenia tetralunaria
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid: Algemeen. Komt voor in bosachtige gebieden, vooral op de zandgronden en in de duinen voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 17-23 mm. Deze spanner rust met open, half omhoog gehouden vleugels en houdt de voorvleugels enigszins gekruld. Op de bovenzijde van de achtervleugel bevindt zich dicht bij de achterrand een donkere vlek. De zilverkleurige maanvormige middenstip op de voorvleugel is vrij groot en de daarlangs lopende buitenste dwarslijn is duidelijk gebogen op de voorste helft van de vleugel. De achterrand van de achtervleugel is enigszins gekarteld. De vlinders van de tweede generatie zijn kleiner en bleker, vaak meer geelbruin.
Kenmerken rups: Tot 38 mm; lichaam varieert in kleur van donker grijsachtig bruin tot licht roodachtig bruin; het derde paar poten van de thorax gezwollen als knoppen van een twijg; de segmenten vier, vijf, zeven en acht eveneens gezwollen; kop bruin of zwartachtig bruin
Gelijkende soorten vlinder: Zie het lindeherculesje (S. lunularia) en het herculesje (S. dentaria).; lindeherculesje
Selenia lunularia
GEOMETRIDAE: Ennominae

herculesje
Selenia dentaria
GEOMETRIDAE: Ennominae
Gelijkende soorten rups: Herculesje (Selenia dentaria) en lindeherculesje (Selenia lunularia). Jonge rupsen kunnen ook verward worden met de rups van de kleine herculesspanner (Cepphis advenaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).; kleine herculesspanner
Cepphis advenaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

herculesje
Selenia dentaria
GEOMETRIDAE: Ennominae

lindeherculesje
Selenia lunularia
GEOMETRIDAE: Ennominae

Vliegtijd en gedrag: Eind maart-half augustus in twee generaties. De vlinders komen veelvuldig op licht; verder worden ze zelden gezien.
Levenscyclus: Rups: mei-september. De rups is vooral ´s nachts actief. De soort overwintert als pop in de grond.
Waardplanten: Diverse loofbomen, waaronder els, berk, sleedoorn, eik, beuk en wilg.
Habitat: Bossen en struwelen; soms ook tuinen in het buitengebied.; bossen

struwelen

tuinen

Zeldzaamheid: Algemeen. Komt voor in bosachtige gebieden, vooral op de zandgronden en in de duinen voor. RL: niet bedreigd.
België: Vrij algemeen in het hele land.
Mondiaal: West-Oost: Engeland tot Japan, in het zuiden tot het Zwarte Zeegebied en de Kaukasus; in het noorden tot boven de poolcirkel. Niet in het oostelijke Middellandse Zeegebied; in het zuidwesten Spanje, Zuid-Frankrijk, Italië en Sicilië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Engelse naam

Purple Thorn

Duitse naam

Violettbrauner Mondfleckspanner

Franse naam

l'Ennomos illustre

Synoniemen

Selenia lunaria, Ennomos illustraria

Toelichting Nederlandse naam

Halvemaanvlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
De halve maan is te vinden aan de vleugeltop en in het midden van voor- en achtervleugel.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Selenia: selene is de maan, vanwege de sikkelvormige discale vlekken.
tetralunaria: tetra is vier en luna is de maan; naar de vier maanvormige vlekjes, op iedere vleugel één.

Auteursnaam en jaartal