perentak Phigalia pilosaria

Ga direct naar:

Basis
Herkenning
Levenswijze
Verspreiding & Trends
Habitat & Planten
Benaming

Familie

spanners (GEOMETRIDAE)

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: niet bedreigd.

Rode lijst

niet bedreigd

Meer foto's

Terug naar boven ^

Levenswijze

Vliegtijd en gedrag

Begin januari-eind april in één generatie; wordt soms eind november al waargenomen. De vrouwtjes worden geregeld vlak na zonsopkomst onder aan boomstammen gevonden, soms ook iets later. De mannetjes komen goed op licht, vaak in grote aantallen.

Levenscyclus

Rups: april-juni. De soort brengt een deel van de winter door als pop in een cocon in de grond.

Verspreiding

Vliegtijd

Benaming

Engelse naam

Pale Brindled Beauty

Duitse naam

Schneespanner

Franse naam

la Phalène velue , la Phalène de l'aulne

Synoniemen

Apocheima pilosaria, Hibernia pilosaria, Apocheima pedaria, Phigalia pedaria

Meer

Toelichting Nederlandse naam

De rups van deze soort heeft het uiterlijk van een boomtakje. Perentak is een al lang bestaande naam.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Apocheima: apo is vanaf, na en kheima is winter; een genus met vlinders die rond februari al gaan vliegen.
pilosaria: pilosos is borstelig, onverzorgd, verwijzend naar de haarschubben op het abdomen.

Auteursnaam en jaartal

(Denis & Schiffermüller, 1775)

Herkenning

Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 19-24 mm. Het donkere tijger-patroon van het mannetje is variabel. De meeste exemplaren hebben een effen, vrijwel ongetekende groengrijze of lichtgrijze voorvleugel, maar er komen ook donkerder gekleurde varianten voor in diverse schakeringen. Verse vlinders hebben een rozeachtige tint op het achterlijf. Het vleugelloze vrouwtje is bruinachtig en heeft een dubbele rij vlekjes over het achterlijf; de bruin met wit geringde poten zijn niet behaard.

Kenmerken rups

Tot 38 mm; dik, versmald naar de kop; lichaam grijsachtig bruin of groenachtig bruin met roodachtig bruine tekening; rug en flanken met kleine, kegelvormige wratjes, waarop de haren staan ingeplant; op de segmenten vijf, zes, zeven en twaalf zijn deze wratjes het meest geprononceerd; kop grijsachtig of groenachtig bruin.

Gelijkende soorten vlinder

Lijkt oppervlakkig gezien wel een beetje op de dunvlerkspanner (Lycia hirtaria) maar is slanker gebouwd, meestal wat lichter gekleurd en mist de zware zwarte bestuiving en dwarslijnen; vliegt bovendien vroeger in het jaar. Zie ook de vrouwtjes van de voorjaarsboomspanner (Alsophila aescularia) en van de voorjaarsspanner (Apocheima hispidaria).

Gelijkende soorten rups

Voorjaarsspanner (Apocheima hispidaria).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

Gelijkende soorten vlinder

dunvlerkspanner

voorjaarsspanner

voorjaarsboomspanner

Gelijkende soorten rups

voorjaarsspanner

Verspreiding

Zeldzaamheid

Zeer algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: niet bedreigd.

België

Vrij algemeen in het hele land. Lokaal in hoge aantallen.

De soort staat op de Rode Lijst van Vlaanderen als Momenteel niet in Gevaar (Veraghtert et al. 2023).

Mondiaal

Heel Europa en tot de Oeral. In het zuiden: van het westelijke Middellandse Zeegebied, Klein-Azië, de Zwarte Zee tot de Kaukasus, in het noorden tot Zuid-Scandinavië

Trends

Trend op lange en korte termijn

Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) worh3 hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.

Verspreiding in Nederland in vier perioden

Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.