wachtervlinder Eupsilia transversa

De Engelse naam van de wachtervlinder is 'The Satellite' hetgeen duidt op de opvallende vlekjes op de voorvleugels.

Familie: uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie: Hadeninae / Eupsilia transversa
Groep: Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen: (goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
Rode lijst: niet bedreigd

Verspreiding

Vliegtijd

Kenmerken vlinder: Voorvleugellengte: 17-20 mm. Deze uil is goed te herkennen aan de kleine niervlek op de voorvleugel met aan weerszijden daarvan een klein ‘satellietvlekje’. De kleur van de niervlek varieert van wit tot roomgeel, oranje of oranjebruin. Soms verschillen de vlekjes in kleur van de niervlek of onderling; er zijn ook vlinders waarbij de vlekjes op de op ene vleugel oranje zijn en op de andere vleugel wit. Hoewel de vlekjes soms moeilijk zijn te onderscheiden, zijn ze vrijwel nooit afwezig. De voorvleugel is vrij effen en heeft een warme kaneelbruine, oranjebruine of geelbruine kleur. Verse vlinders hebben soms een blauwachtige of purperachtige glans. Langs de geschulpte achterrand loopt een golvende of zigzaggende franjelijn.
Kenmerken rups: Tot 45 mm; lichaam fluweelachtig, bruinachtig zwart; onderzijde lichter grijsachtig bruin; over de rug drie fijne, grijze onduidelijke lengtestrepen; nekschild op segment één zwart met twee oranje lijntjes; over de spiracula een gebroken witte lengtestreep, die op de eerste vier segmenten en op het twaalfde segment verbreed is, waardoor grote witte vlekken worden gevormd; kop roodachtig bruin met zware, zwarte tekening.

Vliegtijd en gedrag: Begin september-half november en na de overwintering half januari-half mei in één generatie; tijdens milde winternachten zijn de vlinders soms ook actief. De vlinders komen zowel op licht als op smeer; ze bezoeken diverse soorten bessen en bloemen van klimop.
Levenscyclus: Rups: april-juni. De rups foerageert ´s nachts op de bladeren van de waardplant en verbergt zich overdag tussen samengesponnen bladeren; oudere rupsen zijn kannibalistisch. De rups maakt een ondergrondse cocon en verpopt zich daarin enkele weken tot maanden later. De soort overwintert als vlinder.
Waardplanten: Allerlei loofbomen en struiken, waaronder eik, sleedoorn, meidoorn, iep en spaanse aak.
Habitat: Loofbossen, struwelen, parken en tuinen.; loofbossen

parken

struwelen

tuinen

Zeldzaamheid: Zeer algemeen. Komt verspreid over het hele land voor. RL: niet bedreigd.
België: Vrij algemeen in het hele land. Lokaal in hoge aantallen.
Mondiaal: Europa en Noord-Azië tot Japan. In het noorden tot Noord-Schotland, Orkney, Midden-Scandinavië en ook meerdere keren op IJsland. In het zuiden tot Noord-Spanje, Sardinië, Zuid-Italië, Macedonië, Bulgarije en Klein-Azië.
Trend op lange en korte termijn: Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden: Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.; voor 1950

1950 - 1979

1980 - 1999

2000 - feb 2016

Duitse naam: Satellit-Wintereule
Franse naam: le Satellite
Synoniemen: Eupsilia satellitia, Scopelosoma satellitia, Cerastis satellitia
Toelichting Nederlandse naam: Wachtervlinder is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw).
Op de vleugel staan drie witte (of oranje) vlekjes, één grote en twee kleinere. Dat wordt gezien als een planeet met twee manen (in de sterrenkunde ook wel twee wachters die de planeet bewaken). Meer over Nederlandse namen
Meer over Nederlandse namen
Toelichting wetenschappelijke naam: Eupsilia: eu is goed, zeer en psilos is nuchter, naakt. Waarschijnlijk slaat dit op de meestal witte niervlek die sterk contrasteert met de bruinachtige voorvleugel; het maakt een kale, naakte indruk. Dit genus omvat slechts één soort.
transversa: transversus is dwars liggend, wijzend op de opmerkelijke dwarse lijn over de voorvleugels.
Auteursnaam en jaartal: (Hufnagel, 1766)