Vragen meetnet vlinders

Hoe kan ik me aanmelden?

Vindt u het leuk om een route te gaan lopen? Neem dan contact op met het meetnetteam. Wij nemen dan contact met u op om een route uit te zetten. Routes worden buiten het veldwerkseizoen uitgezet, in het algemeen tussen januari en half mei.

Meld je aan

Wat wordt er van mij verwacht?

Om een monitoringroute te lopen, moet u een basale kennis van vlinders hebben. Daarnaast moet u de mogelijkheid hebben om liefst één keer per week een half uur, exclusief reistijd, alleen of samen met iemand een telling te verrichten.

Meld je aan

Welke manieren van monitoren zijn er?

Er zijn drie manieren van monitoren. De eerste manier is een algemene route. Dit is een specifieke route die in het seizoen eens per week dient te worden gelopen. Tijdens deze wandeling worden alle vlindersoorten genoteerd. De meeste routes zijn algemene routes.

Naast de algemene route waarbij alle soorten worden genoteerd, zijn er ook zogenaamde soortgerichte routes. Deze routes worden één tot drie keer in het seizoen gelopen. 

Ook is het mogelijk om te tellen in telplots, een stuk waar eitjes geteld worden, vooral van gentiaanblauwtje, sleedoornpage en grote vuurvlinder. Van grote vuurvlinder worden ook rupsen geteld. Een telplot worden minder vaak bezocht dan routes en de rupsen en eitjes kunnen ook bij bewolkt weer en in de avonduren geteld worden.

Hoe telt u een route?

Aangezien tellingen van jaar tot jaar met elkaar vergeleken worden, is het erg belangrijk dat ze altijd op dezelfde manier en onder dezelfde omstandigheden worden uitgevoerd. 

Eerste telling van het jaar 

Bij de eerste telling van het jaar is het belangrijk om eventuele veranderingen in het landschap te noteren en deze door te geven. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat er bomen gekapt of geplant zijn, er ineens niet meer gemaaid wordt of de gemeente besluit te stoppen met het spuiten van gif tegen onkruid. Deze veranderingen kunt u doorgeven wanneer u uw eerste gegevens doorstuurt. 

Vlinders tellen op een algemene route

Algemene routes worden bij voorkeur eens per week geteld. Belangrijkste telperiode is de periode van 1 april tot 30 september; het is hierbij niet belangrijk dat er altijd op dezelfde dag in de week geteld wordt. Meerdere keren per dag of week dezelfde route tellen mag altijd en deze gegevens zijn zeer welkom; let hierbij wel op dat ze als aparte tellingen worden doorgegeven en niet worden opgeteld. Daarnaast zijn er nog een paar regels voor het tellen op een algemene route. Er wordt alleen geteld: 

  • tussen 10:00 en 17:00 (zomertijd). 
  • als er minder dan 50% bewolking is bij een temperatuur van 13 tot 17 °C. Wanneer de temperatuur hoger is dan 17 °C, kan er ook met een bewolking van boven de 50% geteld worden. Hoe u de bewolking inschat ziet u in de handleiding.
  • bij een windkracht van 5 Beaufort of lager. Hoe u de windkracht inschat ziet u in de handleiding
  • bij droog weer. 

Het kan gebeuren dat er in een hele week geen enkel moment aan deze weersomstandigheden wordt voldaan. Dit is geen probleem: ook wanneer er een week niet geteld is, zijn uw gegevens erg bruikbaar. 

Tijdens het tellen loopt u in rustig en constant tempo de route. U noteert alle soorten vlinders die u waarneemt tot een afstand van 2,5 meter opzij, 5 meter voor u en 5 meter boven u, zie de afbeelding hiernaast. Wanneer een vlinder u “volgt” tot in de volgende sectie, wordt deze wederom genoteerd, maar nu dus ook voor de tweede sectie. Vinders die worden waargenomen buiten dit waarneminggebied kunt u doorgeven als verspreidingsonderzoek via Telmee of waarneming.nl.

Soms is het moeilijk om witjes te onderscheiden. Als u er een paar heeft kunnen identificeren, kunt u de overige witjes naar rato verdelen. Dit mag alleen bij witjes. 

Tijdens het lopen telt u alle vlinders in dit gebied Tijdens het lopen telt u alle vlinders in dit gebied

Naast het tellen van dagvlinders kunt u ook dagactieve nachtvlinders tellen. Meer informatie hier over vindt u in de handleiding en in deze folder.

Het tellen van nectarplanten is ook geheel vrijwillig. Wanneer u er voor kiest dit te doen, wordt u verzocht vier keer in het seizoen tijdens het lopen te kijken welke nectarplanten er in bloei staan. Meer informatie vindt u in de handleiding.

Soortgerichte routes tellen

Tussen het tellen op algemene en soortgerichte routes zijn een paar kleine verschillen. Zo worden soortgerichte routes alleen gelopen tijdens de vliegtijd van de soort; deze kunt u vinden op de website van De Vlinderstichting. Voor de vliegtijd begint, zal de coördinator u per brief of mail waarschuwen en een prognose van de telperiode geven.
Om betrouwbare gegevens te verkrijgen, moet een soortgerichte route minimaal drie weken achtereen, eens per week gelopen worden. Natuurlijk mag de route ook meerdere keren per dag of week gelopen worden en ook meerdere weken; het is daarbij echter wel belangrijk dat iedere tocht als een apart bezoek wordt genoteerd met een eigen begin- en eindtijd.

Dagactieve nachtvlinders in het Meetnet Dagvlinders

Telt u vlinders voor het meetnet dagvlinders? Dan is het goed om te weten er ook een flink aantal dagactieve nachtvlinders meegeteld mag worden. Op veler verzoek is vanaf begin dit jaar de lijst uitgebreid! De soorten staan in deze folder allemaal beschreven, compleet met vliegtijd.

Dagactieve Nachtvlinders in het Meetnet Dagvlinders

Hoe tel ik een telplot?

Bij ieder van de drie soorten is er een andere teltechniek van toepassing, vandaar dat ze hieronder apart besproken worden.

Gentiaanblauwtje

Bij gentiaanblauwtjes worden de eitjes geteld. Deze eitjes zijn overal op de klokjesgentiaan te vinden en het aantal varieert van enkele tot tientallen per plant. Natuurlijk zijn er ook planten zonder eitjes. Het beste kunt u zoeken wanneer het vliegseizoen net over is. Dit is normaal gesproken in de buurt van de laatste week van juli tot de eerste twee weken van augustus. 
Om een goed beeld te krijgen moet dezelfde plot per seizoen twee keer geteld worden met minimaal een week tussen de tellingen in. 
De informatie die wordt genoteerd, is het totaal aantal eitjes in de plot (van 100m2) en het totaal aantal bloemknoppen en stengels van de klokjesgentiaan in de telplot. Kiemplanten en jonge planten zonder bloemen worden niet meegerekend. 

Grote vuurvlinder

Bij de grote vuurvlinder worden de eitjes en de net uitgekomen rupsjes geteld. Deze zijn te vinden op waterzuringplanten tijdens de laatste twee weken van juli en de eerste twee weken van augustus. Ook hierbij wordt er twee keer in het seizoen geteld met minimaal een week tussen de twee tellingen. 
Het totaal aantal eitjes, rupsjes en waterzuringplanten in de telplot wordt genoteerd. Eitjes en rupsen moeten apart worden opgenomen en ingevoerd. 

Sleedoornpage 

De hele winter kan er gezocht worden naar de sleedoornpage-eitjes. De eitjes vallen goed op wanneer er geen bladeren meer aan de planten zitten. Sneeuw maakt het zoeken naar de eitjes moeilijk, ook op het moment dat de knoppen uitkomen is het echt onbegonnen werk. Per plot hoeft er maar één keer geteld te worden. 
Tel tijdens het bezoek alle eitjes tussen knie- en ooghoogte (50-200 cm). Alleen het aantal eitjes per telplot hoeft doorgegeven te worden.

Hoe noteer ik tijdens het tellen?

Noteer tijdens het tellen: 1. De routenaam 2. De teldatum 3. Begin- en eindtijd 4. Temperatuur (van de lucht) 5. Windkracht op de plek van de route 6. Bewolking in achtsten 7. Per sectie de soorten vlinders die je hebt gezien en de aantallen (geen rupsen!) 8. Indien van toepassing beheersactiviteiten per sectie. U kunt de route ook invullen via onze meetnet app, zie hieronder. Waarnemingen buiten de route kunnen doorgegeven worden aan Telmee.nl of waarneming.nl.

Hoe geef ik de tellingen door?

Tellingen kunnen meteen na het lopen van de route worden doorgegeven. Dan kost het u maar 5 minuten en kunnen ze worden gebruikt voor tussentijdse nieuwsberichtjes. Ze kunnen ook aan het einde van het seizoen allemaal tegelijk worden ingevoerd. Wel is het belangrijk dit voor 1 november te doen aangezien dan de analyse begint. 

De tellingen zijn het makkelijkst door te geven via internet, op meetnet.vlinderstichting.nl. Niet alleen kan de telling op deze manier direct worden gebruikt, ook kunnen de eerste controles gelijk worden uitgevoerd. Vaak gaat het om kleine typefoutjes die online snel kunnen worden verbeterd. Via deze site kunt u na inloggen snel en gemakkelijk de telling doorgeven. Er is een online handleiding beschikbaar om u eventueel te helpen met het invullen van het formulier. 

Tegenwoordig kan je de tellingen ook doorgeven via de meetnet app, hier vind je meer informatie.

Naast online kunt u de telling ook met een papieren formulier doorgeven. Hiervoor is een aparte handleiding beschikbaar. U kunt deze handleiding en formulieren downloaden of telefonisch aanvragen bij De Vlinderstichting, 0317-467346. 

Mocht u vragen hebben of mocht het niet lukken, dan kunt u altijd contact opnemen met de coördinatoren via email, meetnet@vlinderstichting.nl of via de telefoon, 0317-467346.

Stoppen met een route

Mocht het zo zijn dat u besluit met een route te stoppen door bijvoorbeeld verhuizing, verandering van het gebied of u hebt geen tijd meer, dan vinden wij het fijn om hiervan op de hoogte gesteld te worden. Dit kan via email, meetnet@vlinderstichting.nl of via de telefoon, 0317-467346 

Hoe kan ik een route uitzetten?

U kunt een route zelf uitzetten. Tips ziet u hier onder. Natuurlijk kan er ook iemand van ons langskomen om de route met u uit te zetten. Dat doen we in het algemeen tussen februari en mei. Omdat een route liefst eens per week bezocht dient te worden, is het verstandig deze dichtbij uw huis of werk uit te zetten, of op een andere plek waar u toch al vaak komt. Het wordt aangeraden dat het lopen van de route inclusief eventuele reistijd niet meer tijd kost dan één uur per week.

Een goede monitoringroute moet voldoen aan een paar eisen. 

  • We raden aan de route niet langer dan één kilometer te maken. 
  • De route is onderverdeeld in secties. In het algemeen is 50 meter een mooie lengte, dat staat gelijk aan 50 grote stappen. Langer of korter mag ook, als we de lengte maar weten of kunnen meten vanaf een kaart.
  • Een route is zoveel mogelijk homogeen. Mocht een route door bijvoorbeeld bos en over heide gaan, dan is het beter deze route te splitsen in twee verschillende routes. Er mag best een “gat” in de route zitten waarin geen vlinders geteld worden. 
  • Eenmaal vastgelegde en al getelde routes mogen niet meer veranderd worden. Mocht dit toch nodig zijn, neem dan contact op met de coördinatoren. 
  • Probeer de route zodanig uit te zetten dat iemand anders deze eenvoudig kan herkennen. Ook voor uzelf is het handig wanneer u goed kan zien in welke sectie u aan het tellen bent. Dit kunt u het beste doen door zo veel mogelijk op bestaande paden te blijven en herkenningspunten te gebruiken, bijvoorbeeld hekken, paaltjes of opvallende bomen. 
  • Teken de route in op een kaart, waarbij ook de herkenningspunten worden ingetekend, of zet de herkenningstekens in een beschrijving. Bij een tekort aan herkenningspunten kunt u uw eigen herkenningspunten maken door bijvoorbeeld punaises in een paaltje of boom te duwen. Probeer dit zo min mogelijk te doen om het gebied niet te verstoren. 

Als u de route gemaakt hebt, kunt u contact opnemen met meetnet@vlinderstichting.nl. Voordat u uw eerste route kunt gaan invoeren moeten we een inlogcode voor u aanmaken. Daarvoor hebben we in ieder geval een huisadres nodig, liefst ook een e-mail adres (zeker als u online gaat invoeren) en telefoonnummer. 

 

Voorbeeld van een kaart van een vlinderroute. 

Wat is een soortgerichte route?

Zeldzame soorten worden op de algemene routes te weinig geteld om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over de voor- of achteruitgang van de soort. Soms komt dit doordat de soort nog maar weinig voorkomt.

Voor deze soorten kan soortgerichte monitoring een goede oplossing zijn. Bij soortgerichte monitoring wordt een route speciaal voor één soort uitgezet op een plek waar zich een goede populatie bevindt. Deze route wordt alléén in de vliegtijd van de betreffende vlinder drie of vier keer gelopen.

Hoe zet ik een soortgerichte route uit?

Het uitzetten van een soortgerichte route is bijna identiek aan het uitzetten van een algemene route. Voor een soortgerichte route is de afstand tot de route minder van belang, dit omdat de route minder vaak hoeft te worden gelopen. Het is echter wel belangrijk dat de route door de belangrijke vlieggebieden gaat en er goede afspraken zijn gemaakt met de eigenaar of beheerder.

Hoe wordt een telplot uitgezet?

Voor drie soorten vlinders wordt er in plots geteld. Het is hierbij van belang dat ieder jaar precies diezelfde plot wordt geteld. Plots kunnen worden aangegeven door een bestaand herkenningspunt te gebruiken voor een van de hoekpunten, of door een paal te plaatsen in een van de hoekpunten. Ook kan een gps gebruikt worden om een plot mee te markeren. Aangezien voor iedere soort een andere manier van uitzetten van de plot moet worden toegepast worden ze hieronder apart besproken. 

Gentiaanblauwtje

De eitjes van het gentiaanblauwtje worden gevonden op de klokjesgentiaan. Ze zijn klein en wit en vallen hierdoor goed op. Een plot is in het algemeen liefst 100m2 en kan vierkant (10m x 10m), maar ook rechthoekig (bijvoorbeeld 5m x 20m) zijn.

(foto: Henk Bosma) (foto: Henk Bosma)
(foto: Ab Baas) (foto: Ab Baas)

Grote vuurvlinder

Aangezien de huidige populaties van de grote vuurvlinder in beschermde natuurgebieden voorkomen, is overleg met de beheerder noodzakelijk om een telplot te maken. De telplots worden gekozen in een deel van het terrein dat op het eerste gezicht een aparte natuurlijke eenheid is. De plot moet ongeveer zo groot zijn dat alle waterzuringplanten waar de eitjes en rupsen op kunnen zitten, binnen een half uur geteld kunnen worden.

Sleedoornpage

Zoals de naam al aangeeft kun u de witte, kleine eitjes van de sleedoornpage op de sleedoorn vinden. Ook voor deze telplots is het belangrijk dat er niet meer dan een half uur nodig is om te tellen. Mocht u langer willen tellen dan kan dat door meerdere plots te tellen. Een plot bestaat uit bijvoorbeeld een sleedoornheg, een deel van een park, een boomgaard of parkje, maar ook een of meer tuinen. In ieder geval is het van belang dat u elk jaar hetzelfde stuk kunt tellen.