kajatehoutspanner Pelurga comitata

De kajatehoutspanner komt zowel op het platteland als in stedelijke omgeving voor.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Larentiinae / Pelurga comitata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed tot redelijk goed te determineren)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 16-18 mm. De bruinachtig gele of lichtbruine voorvleugel is breed en tamelijk afgerond van vorm; de vleugelpunt is enigszins spits. De middenband is donkerder van kleur en heeft halverwege een duidelijke uitstulping, meestal in de vorm van een stompe punt. De middenband bestaat uit verschillende zones die naar het midden toe steeds lichter worden en die gemarkeerd zijn door gegolfde randen. In de lichtste zone bevindt zich een kleine donkere middenstip. De tekening varieert slechts in kleine details.

Kenmerken rups

Tot 23 mm; lichaam vrij dik met ruwe huid; bleek okerkleurig, soms met roze zweem, zwaar getekend met grijsachtig zwart boven de spiracula; een duidelijke brede zigzagstreep langs de flanken en donkere chevrons op de rug; kop witachtig met roodbruine tekening.

Gelijkende soorten vlinder

De gewone agaatspanner (Eulithis populata) heeft een dubbel gepunt uitsteeksel aan de middenband. De bessentakvlinder (Eulithis mellinata) onderscheidt zich door de kenmerkende rusthouding en het ontbreken van de middenstip.

bessentakvlinder
Eulithis mellinata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

gewone agaatspanner
Eulithis populata
GEOMETRIDAE: Larentiinae

Vliegtijd en gedrag

Half juni-half september in gewoonlijk één generatie. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen op licht.

Levenscyclus

Rups: augustus-oktober. De soort overwintert als pop in de grond.

Waardplanten

Diverse planten, waaronder melde en ganzenvoet.

Habitat

Ruige open plekken, zowel op het platteland als in stedelijke omgeving en (volks)tuinen.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over het land voor. RL: kwetsbaar.

België

Vrij zeldzaam in heel Vlaanderen en achteruitgaand. Wijdverbreid, maar waargenomen in lage aantallen. In Wallonië zeldzaam; recente waarnemingen uit alle provincies.

Mondiaal

Spanje, West- en Midden-Europa inclusief de Britse eilanden via de gematigde zone tot Oost-Azië; in het noorden tot de poolcirkel, in het zuiden: Italië, de Balkan tot in het westelijke deel van Centraal-Azië.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
Dark Spinach
Duitse naam
Melden-Blattspanner
Franse naam
la Cidarie accompagnée , la Phalène de la patte-d'oie
Oud Nederlandse naam
akkerspanner, kajatehoutspanner
Synoniemen
Larentia comitata, Cidaria comitata
Toelichting Nederlandse naam

Kajatehoutspanner is een al lang bestaande naam die al gebruikt wordt door Ter Haar in 'Onze vlinders' (begin vorige eeuw). Het woord kajatehout stamt uit het vroegere Nederlands-Indië, maar de betekenis voor de naamgeving van de gelijknamige spanner is onbekend; mogelijk dat de nervatuur van het hout overeenkomsten vertoont met het lijnenpatroon op de vleugel van de vlinder.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Pelurga: pelourgos is een werker in de klei. Vanwege de grijze kleikleur van deze soort.
comitata: comitor is bijwonen, begeleiden. Heeft waarschijnlijk te maken met de gelijkenis met S. chenopodiata, de soort die in de Systema naturae direct voorafging aan P. comitata; voor deze twee soorten gebruikte Linnaeus nagenoeg dezelfde bewoording.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

klokjesdwergspanner
Eupithecia denotata

vlekstipspanner
Idaea dimidiata

gallendwergspanner
Eupithecia analoga

malvabandspanner
Larentia clavaria

bosbesdwergspanner
Pasiphila debiliata

geveerde walstrospanner
Nebula salicata

alle soorten uit deze familie