bont schaapje Acronicta aceris

Het bont schaapje heeft opvallende rupsen, die zich meestal verpoppen in dood hout.
Familie
uilen (NOCTUIDAE)
Onderfamilie
Acronictinae / Acronicta aceris
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(goed op gelijkende soorten letten)
Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over vrijwel het hele land voor. RL: kwetsbaar.

Rode lijst
kwetsbaar

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 18-22 mm. De voorvleugel van deze Acronicta-soort is breed, bij het mannetje iets smaller, en heeft een koele lichtgrijze grondkleur. De vleugel is bruinachtig grijs bespikkeld, vooral langs de buitenzijde van de buitenste dwarslijn. Langs de binnenzijde van de S-vormige buitenste dwarslijn ligt een smalle zoom die bestaat uit kleine lichtgekleurde blokjes; deze zoom is altijd duidelijk, ook bij donker gekleurde exemplaren. In het wortelveld bevindt zich gewoonlijk een lange vertakte zwarte wortelstreep. De achtervleugel van het mannetje is witachtig, die van het vrouwtje grijsachtig wit; op de achtervleugel zijn donkere aders zichtbaar.

Kenmerken rups

Tot 40 mm; lichaam grijsachtig bruin, bedekt met dichte penselen van lange, lichtgele of oranje haren en op de rug vier paar roodachtige haarborstels; over het midden van de rug een rij zwartgerande, ruitvormige, witte vlekken; kop donkerbruin.

Gelijkende soorten vlinder

Zie de schilddrager (S. megacephala) en de wolfsmelkuil (A. euphorbiae).

wolfsmelkuil
Acronicta euphorbiae
NOCTUIDAE: Acronictinae

schilddrager
Subacronicta megacephala
NOCTUIDAE: Acronictinae

Vliegtijd en gedrag

Begin mei-half augustus in één generatie. De vlinders komen zowel op licht als op smeer en bezoeken bloemen; overdag worden ze soms rustend aangetroffen op een boomstam of een paaltje.

Levenscyclus

Rups: juni-oktober. De opvallend gekleurde en sterk behaarde rupsen verpoppen zich meestal in dood hout; ze knagen daarin een gang waarvan de uitgang wordt dichtgemaakt met zijde. De soort overwintert als pop, soms meerdere jaren.

Waardplanten

Diverse loofbomen, waaronder eik, berk, spaanse aak, tamme kastanje en paardenkastanje.

Habitat

Bossen, bosranden, struwelen, parken en tuinen; ook stedelijk gebied.

Zeldzaamheid

Vrij algemeen. Komt verspreid over vrijwel het hele land voor. RL: kwetsbaar.

België

Vrij algemeen. Wijdverbreid in Vlaanderen, maar doorgaans waargenomen in lage aantallen. In Wallonië wijdverbreid in alle provincies.

Mondiaal

Van Marokko via Zuid- en Midden-Europa naar het noorden tot Midden-Engeland, Zuid-Noorwegen, Zuid-Zweden, Zuid-Finland en tot de Oeral. Naar het zuiden tot de grote eilanden van de Middellandse zee, naar het oosten via Klein-Azië, Palestina, Irak en Iran tot Centraal-Azië (Afganistan, Kirgiesië: Issyk-Koel)

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
The Sycamore
Duitse naam
Ahorn-Rindeneule
Franse naam
la Noctuelle de l'érable
Oud Nederlandse naam
esdoornuil
Synoniemen
Acronycta aceris, Apatele aceris
Toelichting Nederlandse naam

Het schaapje (Acronicta leporina) en het bont schaapje (Acronicta aceris) danken hun Nederlandse naam aan het harige, wollige uiterlijk van de rups, dat wel wat doet denken aan een schaap. Bij het schaapje (vroeger ook wel wit schaapje genoemd) zijn de haren van de rups wit, bij het bont schaapje zijn de haren bont (geel, oranje, rood) gekleurd.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Acronicta: akronux is het vallen van de avond. Waarschijnlijk heeft deze naam dezelfde strekking als Noctua, in de nacht. Dit genus heeft immers geen enkele binding met de avondschemering.
aceris: Acer is het plantengeslacht esdoorn, een van de door Linnaeus aangegeven voedselplanten.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1758)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie uilen (NOCTUIDAE)

gouden daguil
Synthymia fixa

ridderspooruil
Periphanes delphinii

grauwe grasuil
Apamea remissa

witstipgrasuil
Mythimna albipuncta

lichte korstmosuil
Bryophila domestica

zwartstreepuil
Hyppa rectilinea

alle soorten uit deze familie