eikenoogspanner Cyclophora porata

De oogjes op de vleugels van de eikenoogspanner zijn meestal erg duidelijk.
Familie
spanners (GEOMETRIDAE)
Onderfamilie
Sterrhinae / Cyclophora porata
Groep
Nachtvlinder die nachtactief is
Hoe moeilijk te herkennen
(moeilijk tot zeer moeilijk te determineren)
Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort met een zeer lokale verspreiding. Waarnemingen komen uit de noordelijke duinen, de Utrechtse Heuvelrug en het noorden van Limburg; daarbuiten komt de soort nauwelijks voor. RL: bedreigd.

Rode lijst
bedreigd

Verspreiding
Vliegtijd
Kenmerken vlinder

Voorvleugellengte: 12-14 mm. De voor- en achtervleugel zijn bruingeel of rozeachtig bruin en vaak sterk gespikkeld. De oogjes op de vleugel zijn meestal duidelijk. Doorgaans is in het middenveld, en soms ook in het wortelveld van de voor- en achtervleugel een extra dichte rozerood tot bruin gekleurde bespikkeling aanwezig. In de meeste gevallen is een meer of minder duidelijke middenschaduw aanwezig. Langs de achterrand van de vleugel bevinden zich gewoonlijk donkere vlekken.

Gelijkende soorten vlinder

De gestippelde oogspanner (C. punctaria) mist de oogjes op de vleugels. De vlinders van de tweede generatie van de gele oogspanner (C. linearia) missen de duidelijke spikkeling op de vleugels. Zie ook de oranjerode oogspanner (C. puppillaria) en de zeer zeldzame bruine oogspanner (C. quercimontaria)
en de geelbruine oogspanner (C. ruficiliaria).

Bekijk de gedetailleerde verschillen met illustraties tussen enkele Cyclophora-soorten.

bruine oogspanner
Cyclophora quercimontaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

oranjerode oogspanner
Cyclophora puppillaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

geelbruine oogspanner
Cyclophora ruficiliaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

gele oogspanner
Cyclophora linearia
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

gestippelde oogspanner
Cyclophora punctaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Gelijkende soorten rups

De rupsen van de Cyclophora-soorten zijn zeer variabel. Per soort zijn er diverse (kleur)varianten: er zijn rupsen met een soort ‘zijstrepen’, er zijn vrijwel egale groene varianten en vrijwel egaal bruinoranjeachtige varianten.
De vrijwel egaal groene variant lijkt op berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata), gele oogspanner (Cyclophora linearia) en oranjerode oogspanner (Cyclophora puppillaria).
De vrijwel egaal bruinoranjeachtige variant lijkt op berkenoogspanner (Cyclophora albipunctata) en gele oogspanner (Cyclophora linearia).
N.B.: vergelijk behalve de uiterlijke kenmerken ook de tijd van het jaar waarin de rupsen voorkomen, het habitat en de waardplant(en).

berkenoogspanner
Cyclophora albipunctata
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

oranjerode oogspanner
Cyclophora puppillaria
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

gele oogspanner
Cyclophora linearia
GEOMETRIDAE: Sterrhinae

Vliegtijd en gedrag

Eind april-eind augustus in twee generaties. De vlinders vliegen vanaf de schemering en komen in kleine aantallen op licht.

Levenscyclus

Rups: juni-juli en september-oktober. De soort overwintert als gordelpop aan een eikenblad.

Waardplanten

Eik en berk, hoewel berk mogelijk onjuist is.

Habitat

Bossen, heiden en struwelen, met een voorkeur voor eikenstruwelen en eikenhakhout op warme beschutte plaatsen.

Zeldzaamheid

Zeldzaam. Een soort met een zeer lokale verspreiding. Waarnemingen komen uit de noordelijke duinen, de Utrechtse Heuvelrug en het noorden van Limburg; daarbuiten komt de soort nauwelijks voor. RL: bedreigd.

België

Zeer zeldzaam in Vlaanderen. Verspreide vindplaatsen in het oosten van het land. Zeldzaam in Wallonië ten zuiden van Samber en Maas.

Mondiaal

Van het Iberisch Schiereiland via West- en Midden-Europa inclusief Engeland tot Wit-Rusland en de Baltische staten. In Scandinavië alleen Denemarken en de zuidpunt van Zweden; in het zuiden: van de westelijke eilanden van de Middellandse Zee en Italië tot de Balkan en de Zwarte Zee.

Trend op lange en korte termijn
Onderstaande grafieken tonen de verandering in de talrijkheid van de soort in de loop van de tijd. De eerste grafiek geeft het verloop over de hele periode waarvan we waarnemingen hebben. Omdat de oude gegevens vaak niet erg nauwkeurig zijn (geen aantallen) en incompleet (nadruk op zeldzame soorten) wordt hier de presentie afgebeeld. De tweede grafiek laat het verloop zien van de prestatie van de soort in de laatste dertig jaar. Wat presentie en prestatie precies zijn, en hoe ze worden berekend kunt u lezen op de pagina De berekeningen.
Verspreiding in Nederland in vier perioden
Onderstaande kaartjes tonen de verspreiding binnen Nederland in vier perioden. Hoe groter en donkerder een stip, des te groter was de presentie van een soort in het desbetreffende uurhok (5x5 kilometerhok). Presentie geeft aan in welke mate een soort is over- of ondervertegenwoordigd ten opzichte van de (macronachtvlinder-)fauna als geheel. De berekeningen zijn gebaseerd op gegevens in de Nationale Databank Flora en Fauna.
voor 1950
1950 - 1979
1980 - 1999
2000 - feb 2016
Engelse naam
False Mocha
Duitse naam
Gelbbrauner Eichen-Gürtelpuppenspanner
Franse naam
la Phalène ocellée , l'Éphyre trouée
Synoniemen
Ephyra porata, Cosymbia porata, Zonosoma porata, Ephyra poraria
Toelichting Nederlandse naam

Oogspanners hebben alle een meer of minder duidelijk oog op de voorvleugels. Eik is een belangrijke waardplant van deze oogspanner.

Meer over Nederlandse namen

Toelichting wetenschappelijke naam

Cyclophora: kuklos is een ring en phoreo is dragen. De discale vlekken op de voorvleugels van een aantal soorten.
porata: porus is tufsteen, kalksteen, bleek met soms wat donkerder vlekjes. Komt van de gespikkelde vleugels.

Auteursnaam en jaartal
(Linnaeus, 1767)

Actualiteiten

Ontdek meer

Blijf op de hoogte

Ontvang vlindernieuws

Soorten uit dezelfde familie spanners (GEOMETRIDAE)

zomerbremspanner
Chesias rufata

blauwrandspanner
Plemyria rubiginata

heidedwergspanner
Eupithecia satyrata

schildstipspanner
Idaea biselata

eikendwergspanner
Eupithecia dodoneata

Struikheidedwergspanner
Eupithecia goossensiata

alle soorten uit deze familie